5. Enternasyonal Üzerine Marta Harnecker Röportajı
“5. Enternasyonal Yeni Bir Sol Kültür Gerektirir”
10 Aralık 2009, Jesus Manzanarez ve Correo del Orinoca
Çeviren: Ayşe TANSEVER
Marta Harnecker hala gayretli, cesaretli, düşünceli ve anlayışlıdır. Latin Amerika halk güçleri ve iktidar işbirliğinin nasıl sağlanacağı konusunu değerlendirirken, tüm kıtada sol güçlerin “yenilgisinden” söz edenlere gülüyor. Bu mesleğin eğitimini almamış olsa da ateşli bir gazetecidir. Hatta Salvador Allende döneminde Chile Hoy (Şili’de Bugün) dergisinin editörlüğünü yapıp onun çıkmasını sağlamıştır.
70’in üzerinde kitap yazmıştır. En çok tanınan kitabı “Tarihsel Materyalizmin Temel İlkeleri”dir. (The Fundamental Concepts of Historical Materialism) Bu kitapta 1969’larda Marksist bir yorumcu olarak etkilendiği Louis Althusser’un tarihsel kavramlarını yorumlar.
29 yıl Küba’da siyasi göçmen olarak kaldıktan sonra 2002’den beri Venezüella’da bulunmaktadır.
O her zaman Augusto Pinochet uşaklarının kara listesinde oldu. Venezüella’da ise halkın iktidar güçlerine katılımının sağlanması doğrultusunda çeşitli deneylerin inşasına katıldı. Kendisine 5. Enternasyonal konusundaki düşüncelerini sorduğumuzda bunun gerekliliğinin açık olduğunu ama projelerin inşasında çok dikkatli olunması gerektiğini söylüyor.
“Eğer yeni bir Enternasyonal inşa edeceksek, yeni bir sol kültüre gerek vardır. Çünkü geçmişte yaptıkları tüm hatalar ile aynı sol partiler bu enternasyonale eski sapmaları ile katılacak olurlarsa 5. Enternasyonal bürokratik bir enternasyonal olacaktır.” diye ekliyor.
Somut ne öneriyorsunuz? Ne yapılmalıdır?
Partiler ve sosyal hareketler arasındaki ilişkiyi düşünmemiz gerektiğine inanıyorum. Sosyal hareketleri büyük bir parti-hareketler cephesi yaparak işe katmalıyız. Herkes bu tür şeyler düşünmeli. Bu başka bir şeydir. Chaves, elbette komünist parti temsilcilerinin de olacağı, bu tür politik sosyal liderlerle küçük bir çalışma toplantısı düzenlemelidir.
Emekçilerin 5. Enternasyonal’i geniş kapsamda anlaşılmalıdır. Örneğin, evinde çalışan bir kadın kelimenin klasik anlamında bir işçi değildir. Şimdilik bu fikir bana iyi görünüyor ama yeni bir sol kültürde ısrar ediyorum. Çünkü bu sağlanmazsa geniş toplumsal kesimler aynı şimdi sağın politik deneylerine yaklaştıkları gibi, eskisinden az ölçüde de olsa, politikayı reddetmeyi sürdüreceklerdir.
İç Sorunlar
Sosyalizm yolunda Venezüella’nın karşı karşıya olduğu temel zorluklar nelerdir?
Bu süreçteki en büyük sorun Başkan Chaves’in projeleri ile gerçek arasındaki farkın nasıl üstesinden gelineceğidir. Başkan halk gücü olmadan ilerlenemeyeceğini anlayan ilk liderdir. Şimdi, eğer halk iktidarı diyorsak ama karar alma mekanizmasını halka vermiyorsak bu gerçek bir katılım olmuyor.
Peki, bunun gerçekleşmesini engelleyen ne?
Chaves, halk karar versin diye tüm kaynakları onlara devretmek doğrultusunda çok önemli girişimler yaptı. Eğer onu destekleyen takımda büyük bir uyum olsaydı, Chaves bizi geleceğin toplumuna götürebilirdi. Çünkü olağanüstü fikirleri var. Sorun şu, fikirler ve pratik arasında büyük fark var. Kendimize “Ne yapıyoruz?” sorusunu sormalıyız. Bana göre Venezüella süreci dünyada en iyi koşulları olan devrimci bir süreçtir.
İki Sol
Latin Amerika ilerici hükümetleri bloğunun içinde neler oluyor? Bazıları iki ayrı soldan söz ediyor.
Yeni liberal politikaları sürdüren iktidarlar var. Ama, esnek olmak lazım. Her hükümeti ülke içindeki güçler dengesine göre anlamaya çalışmak ve o nedenle onları gelişme hızlarından çok geliştikleri yöne göre değerlendirmek lazım.
Hangi yönelişte olduklarını değerlendirmek için ne tür kriterlerimiz var?
Örneğin Lula’yı Chaves kriterleri ile değerlendiremeyiz, ama açıktır ki Lula’dan yaptıklarından başka şey de bekleyemeyiz. Bir iktidarın sosyalizm hedefine doğru gidip gitmediğini anlamak için şunlara bakmak çok önemlidir: Millileştirme doğrultusunda neler yaptılar? İş yerleri yönetimine işçi katılımı konusunda nasıl mücadele verdiler? Giderek daha toplumsal hale gelen üretim araçlarının mülkiyetine ilişkin ne yaptılar? Medya ve halkı savunma konusunda ne yaptılar?
Peru, Kolombiya ve Panama’daki sağ güçler için ne diyeceğiz?
Bunun Latin Amerika’nın içinden geçtiği bir dönem olduğunu ve geri döneceğini söyleyenler var. Ben güçler dengesinin soldan yana döneceğine inanan bir iyimserim. Uruguay’da hareket devam ediyor ve Latin Amerika güçler birikimi süreci, tersine döndürülemez şekilde gelişmeye devam ediyor. Halklar devrimci olmasa bile ilerici bir iktidarın sağ kanat iktidardan çok farklı olduğunu tekrar anlamaya başlıyorlar.
Ya sizin ülkeniz Şili’de durum nasıl?
Sol’un kendisi parti içinde politik manevralarla uğraşırken, sağ güçler mahalle çalışması yapıyor. Orada sağ güçler halk içinde çok çalışma yaptılar. Michelle Bachelet’in eski halk desteği kalmadı artık.
*Bu söyleşi, 3 Aralık 2009 da Karakas’ta yayınlanan Correo del Orinoco’da yer aldı. Sean Seymour-Jones tarafından Venezuelanalysis.com için İngilizceye çevrildi.