Politik gündemin nefes nefese koştuğu şu günlerde derinden geldiği artık hissedilir hale gelen işçi sınıfı dalgası pek dikkate alınmıyor. Temmuz ayı sonunda açıklanan rakamlar, sendika üye sayılarının, son iki yılda 400.000 ve son altı ayda 132.000 civarında arttığını gösteriyor. Sendikalaşma oranı Temmuz 2013’te %8.88’den, %11,21’e çıkmış durumda. Kuşkusuz bunlar resmi rakamlar, SGK verilerine göre sigortalı çalışanların sayısı 12,74 milyon. En az bu rakam kadar sigortasız çalışanın olduğu kabul ediliyor, başka bir deyişle sendikalaşma oranı gerçekte %6’nın altında.
Buna rağmen sendikalarda ki hayat belirtileri dikkat çekici. Nicel gelişmenin yavaş yavaş bir kalite sıçramasına geçme sürecinde olduğunu bahar aylarında yaşadığımız ‘Metal fırtınası’ göstermiş durumda. On binlerin iş bırakma, işyeri işgalleri, seçim öncesi az da olsa gündeme geldi. Oysa fırtınanın dinmediği, her gün çeşitli işyerlerinde eylemler gerçekleştiği bir dönemdeyiz. Sendikalara rağmen, hatta sendikalara karşı, sendikal örgütlenmenin bulunmadığı işyerlerinde yapılan eylemleri takip etmek neredeyse imkansız.
Bu sürecin 2012 yılında yürürlüğe giren yeni Sendikalar Kanunu ile başlatmak mümkün. Temmuz 2009’dan Ocak 2013’e kadar sendika üye sayılarının yayınlanmadığı dönemin ardından, üyelik için noter şartının kaldırılması bir kıpırdanmaya neden oldu. Ancak yeni yasa toplu iş sözleşmesi yapmak için sendikalara %3’lük bir baraj getirdi. Baraj düşmüştü ama işkolu sayısının azaltılması ile gerçekte pek çok işkolu için yükseltilmişti. Sözleşme hakkı elde eden sendikalar azalmaya başlayınca, sendika, işveren ve hükümeti bir araya getiren Ekonomik Yüksek Konsey (EYK) devreye girdi, EYK üyesi sendika federasyonları için baraj önce geçici olarak, daha sonra sürekli olarak %1’e indirildi.
Türk-İş, Hak-İş ve DİSK üyesi sendikaların dışındakiler için baraj %3’te kaldı. Bu duruma itiraz eden bir sendikanın açtığı dava Anayasa Mahkemesi tarafından, anayasal eşitlik ilkesi ile haklı görüldü. Şu anda prensip olarak bütün sendikalar için baraj %1. Öte yandan bu yılın Nisan ayında çıkarılan bir torba yasa, 2009 öncesi yetki alan ve 2009 ila 2012 arasında kurulan sendikalara bir yıllık süre için, sadece işyerinde çoğunluk sağlamaları halinde sözleşme yapma yetkisi tanıdı. Gene eşitlik ilkesinden yola çıkan bir sendika ise, Anayasa Mahkemesi’ne giderek, işyerinde çoğunluk sağladığını belirterek yetki istemiş durumda. Bu konuda verilecek bir karar, barajı tümüyle ortadan kaldıracaktır.
Bu gelişmeler sendika çevrelerinde bir hareketlenmeye neden oldu. Ocak ayından bu yana yeni kurulan sendikalarla birlikte, sendika sayısı %10 civarında artarak 162’ye çıktı. Benzer şekilde barajı aşan sendika sayısı da 49’dan 55’e çıkmış durumda. Torba Yasadaki belirlemeden yararlanan Dev-Turizm-İş gibi sendikalarda fiili olarak yetki almaya başladı.
Toplam 70 sendika EYK içinde yer alan 3 federasyona bağlı 53 sendika yetki alırken, sadece 2 bağımsız sendika barajı aşmış durumda. Gene bu 3 federasyona bağlı sendikaların üyeleri tüm sendikalı işçilerin %96’sına denk düşmekte. Yeni kurulan Aksiyon İş federasyonu ise 20 sendikası ile üyelerin %2’sine sahip. 72 bağımsız sendikanın üye sayısı da %2. Kuşkusuz yukarda dikkat çekilen gelişme bu tabloyu kısa bir sürede değiştirecektir. Bu değişim daha şimdiden federasyonlar arasında hissedilir hale geldi. Son altı ayda 11.000 civarında üye kaybeden Türk Metal İş ve her birinin 2000 civarında üye kaybı yaşadığı Teksif, Hava İş, Türkiye Haber İş, Yol İş gibi sendikalar Türk İş üyelerinin sendikalı işçiler arasındaki oranını %66’dan %59’a geriletti.
Gene Metal işkolunda önemli bir çıkış yakalayan DİSK’e bağlı Birleşik Metal üye sayısını 6000, Hak İş’e bağlı Çelik İş 3000 civarında arttırmış durumda. DİSK’e bağlı Genel İş üye sayısını 12.000 civarında arttırırken, Lastik-İş, Sosyal İş, Güvenlik Sen sendikalarında önemli üye artışları görülmekte. Bu sonuçlarla DİSK’in üye sayısı %17 artmış, toplam sendikalı işçiler içindeki payı da %10’a çıkmıştır. Hak İş ise hükümetten aldığı destekle üye sayısını %28 ila en fazla arttıran federasyon oldu.
Genel tablo bu şekilde, ancak tek tek işkollarının incelenmesi bize, dipten gelen dalganın hangi yönden olduğu konusunda önemli ipuçları verecektir.
[button link=”www.sodap.org/mehmet-akyol-tum-yazilari/” align=”right” font_style=”italic” icon=”momizat-icon-pencil” icon_color=”#ffff00″]Yazarın tüm yazıları..[/button]