Sendikaların üyeleri ile ilgili veriler gerçekliğin sadece bir bir yüzü. Resmi kaynaklar bile milyonlarca işçinin sigortasız çalıştığının altını çiziyor. SGK tarafından yapılan bir incelemeye göre çalışanların sayısı en az 24 milyon civarında. Yeni kanun bir hamlede bu milyonlarca sigortasız çalışana sendikaların kapılarını kapamakta.
Kanunun uygulamasının sendikalar açısından ortaya çıkardığı en büyük sorun ise işkolu belirlemesi. Sigortalı olarak çalışan bir işçi, sadece işyeri hangi işkolunda ise o işkolunda ki sendikalardan birine üye olabilmekte. Bunun sonucu olarak örneğin Turizm işkolunda bir otelde çalışan işçi, işyeri hizmet işkolunda bildirildiğinden kendi işkolunda ki bir sendikaya üye olamamakta.
Bunun en çarpık örneğini DİSK e bağlı Devrimci Sağlık-İş sendikası yaşamakta. Sendikanın kendi kayıtlarına göre üye sayısı 7.899 iken bakanlığın açıklamasında 1.178 olarak tespit edilmekte. Sendikanın pek çok işyerinde taşeron hizmeti veren işyerlerinde çalışan işçilerinin sağlık işkolunda olduğunu Mahkeme kararı ile tespit ettirmesine karşın bakanlık mahkeme kararını hiçe saymakta.
Sendika verilerine göre, işkolunda çalışanların %2.81 i bu sendikaya üye, başka bir deyişle işkolu barajını aşarak toplu iş sözleşmesi yapabilecek durumda. Oysa bakanlık verilerine göre üye oranı % 0.43, yani barajı aşamamakta.
Karşılaşılan diğer bir sorun ise, e-devlet üzerinden üye olmak için e-şifereye ihtiyaç duyulması ve işçiler arasında İnternet kullanımının toplum ortalamasının altında olması. Bütün e-devleti kullananların sayısı 15 milyon civarında, başka bir deyişle işçilerin büyük bir çoğunluğu e-devletten uzak. Sendikaların küçükte olsa bu engelleri ortadan kaldırmak için neler yaptıkları henüz bilinmiyor.
Ama bu engeli ciddiye alarak gerekli önlemleri almayı ihmal etmemeleri gerekli. Öte yandan gençlerin 15 yalından itibaren çalışmaları mümkün iken, e-şifre almak için en az 18 yaşında olma gerekliliği, genç işçileri sendika hakkından mahrum bırakmakta. Benzer şekilde TC vatandaşı olmayan göçmen işçiler, gene şifre alamadıkları için sendikalara üye olamamakta.
Çalışanlar açısından önemli bir konu ise sendika üyeliğinin işveren tarafından bilinip bilinmemesi. Sendika üyeliğinin hala bir suçmuş gibi algılandığı toplumuzda, bu konu hassasiyetini korumaya devam etmekte. Mevcut mevzuata göre işveren hangi işçisinin sendika üyesi olduğunu bilemez. Ancak bu verilerin ne kadar güvenilir korunduğu ayrı bir tartışma konusu.
Bizzat Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu tarafından hazırlanan ve sadece sonuç bölümü açıklanan rapora göre bir güvenlikten bahsetmek mümkün değil. Bugüne kadar sendikalara bu konuda bir sorun yansımadı. Ancak sendikaların böylesine bir tehlikeye karşı duyarlı olması ve veri güvenliğinin sağlanması içinde çaba göstermesi, en azından işçilerin güvenini kazanmaları açısından zorunlu.
Sonuç
DİSK tarafından yapılan bir inceleme, 2009 Ocak istatistiğine göre 52 sendika toplu iş sözleşmesi yapabilirken, yeni yasa ve yeni baraj sisteminin uygulanması ile birlikte, toplu iş sözleşmesi yapabilen sendika sayısının 23’e kadar düşebilecek. Sendikaların yeni uygulama ile üye sayılarını önemli oranda arttırmazlarsa bu öngörü gerçeğe dönüşecek.
Öte yandan bağımsız sendikaların bu şartların değişmemesi halinde barajı aşabilecek bir konuma gelmeleri pek mümkün görülmemekte. Yeni liberal politikalar çerçevesinde sermaye önündeki tüm engelleri kaldırmayı marifet bilen siyasi iktidarın değişmemesi halinde kanunun sendikalara getirdiği Dünyanın hiçbir ülkesinde görülmeyen sınırlamaların kalkması da gündeme gelmeyecek.
Bu durum kaçınılmaz olarak özellikleri bağımsız sendikaları, toplu iş sözleşmesi yapmayan kurumlar haline getirmekte. Ancak günümüzde sendikalar artık sadece toplu iş sözleşmesi yapan kurum olma niteliğinden uzaklaşmak zorunda. Toplumsal bağların paramparça edildiği günümüzde sendikalar, meslek kuruluşları ve sivil toplum kurumları ile birlikte, ihtiyaç duyulan yeni toplumsal ağları kendi bünyeleri içinde yaratmaya talip olabilirler.
[button link=”www.sodap.org/mehmet-akyol-tum-yazilari/” align=”right” font_style=”italic” icon=”momizat-icon-pencil” icon_color=”#ffff00″]Yazarın tüm yazıları..[/button]