12 Ekim’de Bolivya’da başkanlık seçimi yapıldı ve beklendiği gibi Evo Morales 3. dönem devlet yönetimine seçildi. 2020 yılına kadar Bolivya’yı sosyalizm yolunda götürecektir. Morales oyların %60,5’ini aldı. Diğer 4 adaydan çimento kralı Medina ancak %25,3 oy toplayabildi.
Morales resmi olmayan sonuçların açıklanmasından sonra balkon konuşmasında bu başarısını Fidel Kastro ve Hugo Chavez’e armağan etti. Böylece yoluna ışık tutan kişilere saygı ve sevgisini iletmiş oldu.
Morales ülkem benim ailem, vatanım, benim ruhum ve Bolivya da hayatımdır diyor. Ülkesini bu duygular ve anlayış ile “sosyalist ufuklara” taşıma sözü veriyor. Başbakanı ünlü Garcia Linera daha işin başında olduklarını sosyalizmi kurmanın uzun bir süreç olduğunu dile getiriyor.
Morales, Bolivya gibi kıtanın en yoksul ülkesini 9 yıllık iktidar döneminde öncekilerin 180 yıl boyunca yapamadığı kadar geliştirdiklerini söylüyor. Gelişimin temelinde ülkenin doğal kaynaklarının çok uluslu şirketlerden alınıp millileştirilmesi yer alıyor. Böylece yaratılan kaynakları, yoksul halklara dağıttı. Sosyal harcamalar ve üretime yatırılan miktar arttı. Ülke gelirleri bir çırpıda 8 katına çıktı.
Yoksulluk nüfusun %60’ının alın yazısı idi, 2012 yılında bu %43,5 e indi. Gelir dağılımı uçurumu düzeltildi. Halkların alım gücü %40 arttı. Üretime yapılan yatırımlar sayesinde işsizlik azaldı ve %3,2 seviyesine düştü. Bu rakamın Güney Amerika’daki en düşük işsizlik oranı olduğu söyleniyor ama sanırız Bolivya bu konuda dünyada ilk on ülke arasına girebilir.
Geçmişte prim ödenip ödenmediğine bakılmaksızın 60 yaşına gelen herkese emeklilik maaşı bağlandı. Bugün her 3 Bolivyalıdan biri direkt olarak devlet sosyal güvenlik projelerinden yararlanıyor. Çocuklara harçlık veren dünyada tek ülkedir. UNESCO verilerine göre Bolivya’da okuma yazma bilmeyen insan kalmamıştır. Bu başarısını Küba’nın “Evet, yapabilirim” adındaki özel eğitim programına borçludur. Yeni pedagojik eğitim sistemi ile herkese okuma öğretildi.
Ekonomik Model
Bolivya’da hala kapitalist üretim ilişkileri ve kapitalistler var. Yani ikili bir iktidar sürüyor. Ancak Latin Amerika’nın sosyalizm yolundaki ülkeleri arasında Bolivya halkı en örgütlü olandır. Onlar geçmişlerinde gerici iktidarlarına karşı büyük savaşlar verdiler. Morales bu örgütlenmeleri, şimdi ülkesinde 21.yy sosyalizmini derinleştirmek için daha da geliştirmeye çalışıyor. Bu nedenle belli başlı sendikalar, yerli halk ve köylü örgütleri kadar mahalle konseyleri, kent okul yönetim kurulları, küçük işletme ve kooperatif üyeleri CONALCAM ya da Ulusal Değişiklik Koordinasyonu altında toplamış. Bu hareketler Morales’in Sosyalizme Doğru Hareket Partisi ekseninde ülke sorunlarına sahip çıkıyorlar.
Millileştirmeler derinleştiriliyor ve Petrokimya, çelik, metal gibi stratejik alanlarda yatırımlar yapılıyor. Gıda işleme endüstrileri kuruluyor. Üretimde kapitalist ilişkiler değiştiriliyor. Yeni iş alanları yaratılmaya çalışıyor. Morales 2020 yılına kadar ülkede çıkarılan hiçbir maddenin işlenmeden ya da içine emek katılmadan yurt dışına satılmayacağı sözünü verdi.
Toprak ağalığı, yabancıların toprak mülkiyeti kaldırılıyor. Gıda ürünlerinin mutlaka işlenmesine çalışılıyor. Kendi karnını doyuran bir ülke olma yolunda tarım alanlarında ekilen ürün çeşitlendirilmeye çalışılıyor. Eski sömürge ülke yıllardır sırf soya gibi birkaç ürün ekmekten kurtulma mücadelesi veriyor. Ayrıca Küba’da olduğu gibi çevre dostu ürün yetiştirilmeye önem veriliyor. Belirtmek gerekir bu kapitalist toplumun doğal ürün anlayışından farklıdır.
Çevre Adamı
Morales dünyanın bir numaralı çevre savunucusu, doğa koruyucusu devlet adamıdır. Bu anlamda Morales dünya tarihine adını yazdırmıştır. 2009 yılında Kopenhag’da toplanan Birleşmiş Milletler çevre zirvesi soruna çözüm getirmeyince hemen “Dünya Halkları ve Doğa Ananın Hakları İklim Konferansı”nı topladı. 2010 yılında Cochambamba’da toplanan iklim konferansına 47 ülkeden resmi delege ve 142 ülkeden ziyaretçi olmak üzere 30 bin insan geldiler ve “Halkların Anlaşması” adında çok güçlü bir antikapitalist karar alındı. Morales’in iklim koruması için 2012 yılında açıkladığı “On Emiri” vardır. Bu 10 kural ile doğa ile uyum içinde yaşamanın ilkeleri ortaya konulur. Morales doğanın özelleştirmesine karşı ciddi bir mücadele yürütür.
Morales Bolivya’sı bugün dünyada antikapitalist, antiemperyalist bir politikanın öncülüğünü yapıyor. Bolivya G-12’lere karşı kurulan G-77+Çin grubunun aktif üyeleri arasındadır. Şimdi bu grup sayısı 77’den 133’e çıktı. Bolivya bu dönemde onun başkanlığını yapıyor. Morales başkanlığında örgüt kapitalist merkezlerin dünyayı sömürme politikalarına karşı daha aktif olacaktır.
Bilindiği gibi uluslar arası terör ABD’nin dünya egemenliği için yarattığı bir projedir. Bunun Latin Amerika versiyonu uyuşturucu ile mücadele oldu. Bölge ülkelerini bu proje ile silahlandırdı ve her yerde askeri üslerini ve askerlerini konuşlandırdı. Ayrıca da uyuşturucu kaçakçılığını eline aldı. Bu projeye ilk baş kaldıran Morales oldu. Anlaşmayı fes etti. ABD üslerini ülkesinde kapattı ve koka yerli halkların geleneksel ilacı ve besin maddesi olduğundan koka ekimini serbest bıraktı. Böylece halk tekrar kokasına kavuştu ve artık ülkede bir uyuşturucu sorunu kalmadı. Birleşmiş Milletler ’in uyuşturucu ve suç ile uğraşan bölümü, Bolivya’yı uyuşturucuyu denetim altına almak konusunda harika bir iş yapmakla kutladı.
Morales kapitalist sistemin insan yaşamını direk olarak tehdit ettiğini savunur ve ABD’ye cephe alır. Hatta o nedenle uçağına Moskova ziyareti sonrası Avrupa hava sahası kapatıldı. New York’taki Birleşmiş Milletler toplantısına geldiğinde hava alanında saatlerce polis tarafından tutuldu. Ama asıl saldırı CIA tarafından örgütlenen suikastlardır. Kaç tanesinden kurtuldu Morales.
Bunlar sadece Morales’in kararlılığını arttırıyor. Seçim konuşmasında kapitalizme karşı mücadelesini sürdüreceğini söyledi.
Morales, yeni başkanlık döneminde de ülkesinin sosyalizm yolunda ilerlemesine katkılar sunmaya devam edecektir.
[button link=”www.sodap.org/ayse-tansever-tum-yazilari/” align=”right” font_style=”italic” icon=”momizat-icon-pencil” icon_color=”#ffff00″]Yazarın tüm yazıları..[/button]