ABD – Türkiye ilişkileri son ziyaretle bir değişime uğramadı. İlişkilerdeki soğukluk devam ediyor. Öte yandan ABD İncirlik Üssü’ndeki aileleri boşaltıyor. Musul için hazırlıklar yapılıyor. IŞİD bazı noktalardan çekiliyor. Önümüzdeki günlerin iklimi de dahil edersek, oldukça sıcak geçeceği anlaşılıyor.
Bu tabloda ABD Türkiye ilişkilerinin durumu ve geleceği nedir?
Medyada Erdoğan’ın hangi odada ne kadar zaman Obama ile görüştüğü üzerine bol bol haberler çıkarken görüşmenin içeriği ile ilgili rivayetler muhtelif!
Bu günlere nasıl gelindiğine bakmanın tam zamanı.
AKP iktidara yürürken Beyaz Saray’da oldukça iyi karşılanmıştı. Ancak bu balayı uzun sürmedi, Irak’ın işgaliyle ilk önemli kırılma yaşandı. Meclisten karar çıkmadı, ABD çıkartma gemileri saatlerce İskenderun açıklarında bekledikten sonra Ürdün’e rotayı çevirdiler. Erdoğan’ın henüz partisine hakim olamadığı bu günlerde ABD, bu kararın faturasını Erdoğan ve AKP’ye çıkartmayıp Genelkurmay’a çıkardı. Mart 2003’te başlayan işgalde, Kürt bölgesinde inisiyatif almaya çalışan Türk subaylarının kafasına Temmuz 2003’te ABD tarafından çuval geçirildi. Bu ilk çuvaldı. 2007 yılından sonra Ergenekon ve Balyoz davaları ile ordunun başına epeyce çuval geçirildi. Sonra bunlar Cemaat’in “kumpası” olarak sunulsa da CIA’in bu konudaki rolünün ortaya çıkacağı günler de gelecektir.
Irak işgali sonrası AKP dış politikası oldukça aktif ve değişik bir yol izledi. ABD ile araya bir mesafe konularak, İran ve Rusya’nın da kollandığı bir politika izlendi. Aynı zamanda 2004 yılı sonrası Suriye ile ilişkiler sıcaklaştı, Erdoğan Suriye liderinden “kardeşim Esad” diye söz etmeye başladı.
Obama’nın 2009’da başkan seçilmesine kadar Türkiye ABD ile mesafeli, İran, Suriye ve Rusya ile sıcak ilişkilerin içinde oldu. Türkiye’nin istemeden de olsa Irak işgaline karşı çıkması nedeniyle Ankara’nın bölgedeki itibarı uzun yıllardan beri ilk kez yükseldi. Obama Türkiye ziyaretinde, bölgedeki bu itibarlı ülkeye “model ortaklık” teklif etti. Türkiye bölge için “model” bir ülke olabilirdi. Böylece Irak Savaşı’yla oldukça soğumuş Türkiye ilişkileri 2009 sonrası yeniden ısınmaya başladı.
Bu günler Arap isyanlarının ilk yıllarına kadar sürdü. Türkiye, Suriye’nin hemen düşebileceği ve Mısır’da başlayan Müslüman Kardeşler iktidarının bölgede diğer ülkelere de yayılabileceği hayalini kurdu. Başlarda Libya’ya müdahaleye karşı çıkan Erdoğan daha sonra Osmanlı hayallerine kapılıp sahada oyun kurucu olma iddiasıyla Suriye ve kısmen Irak’ta olayların içine daldı. Washington başlarda bu gayretkeşliğe itiraz etmese de, sonradan yollar ayrılmaya başladı. Esad’ın diktatörlüğü ve kan dökücülüğü üzerine söylemlerin hepsi AKP iktidarının bölgedeki yayılmacı hayallerine örtüydü. Türkiye, gerçekten büyük hayallere kapıldı. Davutoğlu’nun stratejik derinliği AKP iktidarını bölge politikalarının içine boylu boyunca çekerken, Ankara kendini dev aynasında görmeye başlayınca güç hesaplarını unuttu. Mısır, Libya’da kısmen olaylara müdahil olan AKP Irak ve Suriye’de kendisini sahada oyun kurucu olarak görmeye başladı.
Gücünü kanıtlamak için Suriye olaylarına boylu boyunca daldıkça, Ankara güç ve yeteneğini aşan oyunlara girdi. Ayrıca ileride ortaya çıkacak olan, savaş suçu niteliğinde olayların örgütleyicisi oldu. Sarin gazıyla, muhaliflerin katliamlarının Esad’a yüklenmesi senaryolarında kimlerin parmak izleri olduğu biliniyor. Dosyalar günü geldiğinde ortalığa saçılacaktır.
Ankara Suriye üzerinden bölgede yayılmacı hayallere kapılmışken karşısına büyüyen, bölgesel ve hatta uluslararası boyutlara genişleyen Kürt sorunu çıktı. Kobani direnişi ABD ile Türkiye dış politikasının yakın zamandaki en önemli kırılma noktası olmuştur.
Kobani direnişinin elbette ABD ve Kürt Özgürlük Hareketi açısından anlamları çok farklıdır. ABD, için sahadaki güçler dizilişinde IŞİD’in geriletilmesi; Kürt Hareketi için özgürleşme alanını büyütmek açısından önemliydi.
On yıllık gelişmelere yukardan bakınca AKP iktidarının Washington ile ilişkileri hep sorunlu olmuştur. Bir dönem İran, Suriye ve Rusya ile ilişkilerine daha fazla öncelik veren Türkiye, Arap isyanlarıyla bölgede yayılma fırsatını yakaladığını düşünerek bu ülkelere birden sırtını çevirerek, emperyalist hayallere kapıldı.
Birkaç gün önce Washington’da Obama, oldukça yorgun bir süper güç olmasına rağmen hala büyük güç olduğu için diplomatik yollardan bir kez daha Ankara’ya sınırlarını bildirdi. Bu bir kopuşma değildi. ABD, Ankara’ya rağmen davranmaya hazır olduğunu güçlü bir şekilde hissettiriyor. Saray’ın önünde iki yol kalıyor. Karşı çıkmaya veya oyalanmaya devam ederse büyük güçlerinin ayakları altında kalabilir. Ya da bağıra çağıra, “Ey Obama!” diye nutuklar atarak, Washington’un peşi sıra gider.
ABD kendi vatandaşları için 15 ili tehlikeli ilan etti, ayrıca İncirlik Üssü’nden aileleri çekiyor. Washington savaşa hazırlanıyor. Saray hala bir toplantıdan öbürüne giderek bağırıp çağırmaya devam ediyor.
Elinden başkası gelmiyor!
[button link=”http://www.sodap.org/mehmet-yilmazer-tum-yazilari/” align=”right” font_style=”italic” icon=”momizat-icon-pencil” icon_color=”#ffff00″]Yazarın tüm yazıları..[/button]