[email protected]
SODAP SODAP SODAP
  • Anasayfa
  • Tarihimiz
    • Dr. Hikmet Kıvılcımlı
  • SODAP
    • Neden SODAP?
    • Program
    • Tüzük
    • Kurumsal Kimlik
    • Arşiv
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
  • Açıklamalar
  • Yayınlar
    • Sosyalist Dayanışma Dergisi
    • Direniş Dergisi
    • Yol Dergi
  • İletişim
  • Bağış Yap
SODAP'a Katıl
  • Home
  • /
  • Ayşe Tansever
  • /
  • İran’ın Biriken Sorunlar Girdabı – Ayşe TANSEVER

İran’ın Biriken Sorunlar Girdabı – Ayşe TANSEVER

6 Ocak 2018

Yeni yıla gözümüzü İran olayları ile açtık. Şu ana kadar 24 ölü ve 1000’e yakın tutuklama haberi geliyor. Protestolar, devlet dairelerini yakıp yıkmalar, yol kapamalar, polisle çatışmalar devam edecek mi, soruları akıllarda uçuşuyor. Katılan kitle açısından geçmiş ile karşılaştırmalar yapılarak olaylara bir tarih ve süre belirlenmeye çalışılıyor. 2009 yılında yaşananların birkaç ay sürdüğüne bakarsak şimdikine vakit vermenin erken olduğu gerçektir.

Asıl sorun protestoların karakterini doğru okumaktır. Görüşleri iki temelde sıralamak mümkün olabilir: Ekonomik ya da politik. İlkinin arkasına şimdiki başkan Ruhani politikalarına karşı duyulan hoşnutsuzluk, ikincisinin arkasına da rejim değişikliği yerleştiriliyor. Ancak bu iki görüşün sınırlarını da açık seçik okumak zordur. İkisinin de birbiriyle iç içe geçmiş yanları vardır.

Protestoların başlangıcı, çeşitli farklı yorumlara göre değişse bile, tavuk ve yumurta fiyatlarını protesto ile başlamış ve hızlı bir şekilde pek çok ekonomik alana yayılmış gözüküyor. Hatta kimileri bir kırsal alandaki susuzluğa işaret ediyor. Yıllardır ABD’ye karşı sürdürdüğü savaş sonucu Batı’nın kendisine koyduğu yaptırımlar ve ambargolar altında bu sorunların biriktiği kesindir. İran petrol kaynakları ile beslenen bir ekonomiye sahip olarak onu bile satması engellenmiş, dış dünya ile bağları kesilmiştir. Bunların bir bedeli olacaktı.

Son protestolar artık patlama noktasına gelindiğine işaret ediyor. “İki yıl önce İran Çevre Bakanlığı’na danışman olan İssa Kalandari yeraltı su kaynaklarının %70’i kullanıldığı için 50 milyon İranlı’nın susuz kalacağı uyarısında bulunmuştu.” Başka bir değerlendirme: “Suriye’deki İran askeri harcamaları yılda 6 milyar dolardan 15-20 milyar dolara çıkmıştır.” “İran emeklilik sisteminin büyük bir bölümü devlet bütçesini birkaç katı olduğu için kısa zamanda iflas edecektir.” Yaşlılara maaş ödenmesi giderek tıkanıyor. “İran bankacılık sistemi ekonomik gerilimler ve birçok kaynağın devletle ilişki içinde olan inşaat yatırımlarına kayması sonucu çökme yolundadır.” Hatta İran’da bizim banker olayları gibi olaylar yaşanmış ve birçok sıradan halkın paraları yanmıştır. “Genç işsizliği %20’lerdedir.” 5 milyona yakını işsiz güçsüzdür. Birçok iyi eğitimli aydın ülkeyi terk etmeye yolları aramaktadır. (alıntılar: Iran’s complex of crises catches up with the regime, David P. Goldman, 3 Ocak 2018 globaltimes.cn) Yıllık enflasyon %14 rakamlarına ancak bu yıl Ruhani yönetimi altında %40’dan aşağıya çekilebilmiştir. Ama gene ülkenin %7 büyüyeceği hesaplanında halkın gelirinde düşmeler yaşanacaktır. Artık İran halkı için yaşam gerçekten çok zor hale gelmiştir.

Ruhani iktidarı kendi döneminden önceki iktidarlarla karşılaştırıldığında ılımlı bir politikacıdır. 2015 yılında Obama ile imzalanan nükleer anlaşma sonucunda ülkesinin dış dünyaya açılımını sağlayıp petrol gelirlerini arttırarak bu ekonomik sorunlara çare üretme düşüncesini taşıyordu. Hatta son 2 yıldır ambargoların hafiflemesi sonucu petrolünü satabilir duruma geldi. AB ülkeleri yeni yatırımlar yapmak için projeler üretmeye başladılar. İran daha Batı yanlısı bir politik yola çıktı.

Bu arada Suriye olayları onu Rusya ile daha yakınlaştırdı. Aralarında yeni projeler üretildi ve ekonomik iş birliği arttı. Aynı şekilde Çin ile olan ilişkiler de gelişti. Çin’in Şi projesi Bir Kemer Bir Yol projesi İran için birtakım yatırımlar anlamını taşıyor. Bunlar ülkeye bir nebzede olsa nefes aldıracak gelişmelerdi.

İran yürüttüğü anti-Amerikancı politika, Irak ve Suriye savaşlarında oynadığı önemli rol ve başarılar onu Orta Doğu’da önemli bir ülke konumuna getirdi. Bölgenin Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi gerici ülkelerinin de öfkesi ve düşmanlığı büyüdü. İran’ı kendi krallıklarının ölümü olarak görmeye başladılar. Bu da onları bölgenin asıl düşmanı ABD ve İsrail ile daha yakın bir iş birliğine soktu. Ve şimdi bu güçler İran’a yeni bir saldırı planlaması içindedirler.

Yeni saldırı ilk Ekim ayında Trump’ın İran ile yapılan nükleer anlaşmayı askıya alabileceği açıklaması ile geldi. Uluslararası Enerji Ajansı’nın İran’ın anlaşmaya sadık olduğu açıklamalarına rağmen Trump sanki tek taraflı olarak anlaşmayı bozacaktır. Hatta yeni yaptırımlar koyabileceğini açıklıyor. AB başta buna karşı olduğunu açıklasa bile son olaylar sonrasında ne yapacağı henüz belli değildir. Trump’ın da önümüzdeki günlerde kararını açıklaması bekleniyor.

Şimdi şu soru sorulabilir: Trump’ın ambargo kararı ile İran içinde yaşanan olayların zamanlaması ilginç değil midir? Birbiri ile bağlantısı var mıdır?

Akla şu gelmektedir. İran politikalarından rahatsız olanlar halkın içindeki huzursuzluğun farkındadırlar. İstihbaratı almışlardır. Hatta bunda kendi parmakları da vardır. Bu durumda eğer ABD anlaşmayı bozarsa o zaman İran ekonomik olarak daha da sıkışacaktır. Halkın öfkesi daha da artacaktır. Trump’ın son twitterlarını bu doğrultuda okumak olasıdır. Bir yandan İsrail ve Suudi eliyle de iç huzursuzluk kışkırtılmaktadır.

İşin bir boyutu budur.

Ama İran içinde de protestoların katı rejim yanlıları ile ılımlılar arasındaki çatışma boyutu da hesaba katılmalıdır. Dini lider Hamaney ve Devrim Muhafızları Ruhani yönetiminden pek memnun görünmemektedirler. Katı rejim yanlıları Ruhani’yi Batı’ya yatkın olmak, tavizler vermekle suçluyorlar. Ayrıca “Batı değerlerini” ülkeye getirerek ahlaksızlığı kışkırtmakla eleştiriyorlar. Ruhani’nin son protestolar öncesi kadınların başlarını açmasına onay vermesini bu doğrultuda bir adım olarak gösteriyorlar. Ya da halkın hoşnutsuzluğunun katı rejim yanlılarının dini vakıflarına paralar akıtılırken kendi gıda mallarına yapılan sübvansiyonların kesilmesini öne çıkartmalarına öfkeli oldukları açıklanıyor. Katı rejim yanlılarının da bunları protesto için eski katı rejim yanlısı başkan Ahmedinejat’ın seçim alanında hazırlandıkları ama bu protestolar çıkınca da gösterilerin iptal edildiği söyleniyor. Son olaylar çıkınca zaten Hamaney taraftarlarının birtakım protestoları iptal ettirdiği basında yer aldı. Hamaney kendisi zaten son basın toplantısında “Söyleyecek çok şeyim var ama uygun zamanda bunları açıklayacağım.” demesi bu konudaki temkininin göstergesidir.

Sonuçta ülkenin biriktirdiği yığınla ekonomik sorun olduğu ve bunların halkları sokaklara döktüğü açıktır. Sorunların çözümüne Ruhani cephesi ile katı yanlıların bakış açısında farklılıklar olduğu da açıktır. Başta protestolar zayıftı. Milyonlar sokaklara dökülmemişlerdi. Hatta polisin bu protestolarla baş ettiği söyleniyordu. Ama bu yazıyı kaleme aldığımız sıralarda rejim yanlılarını sokaklara döküldüğü haberleri geliyor. Bunların sayılarının ekonomik sorunlardan şikayet için sokağa dökülenlerden fazla olduğunu görüyoruz. Ve şimdi Hamaney yanlısı olan Devrim Muhafızları da sokaklara çıkıyorlar.

İran kendi içinde bu iki cephenin çatışması ve dışarıdan da önde ABD ve İsrail yeni olarak da Orta Doğu gerici Sunni rejimlerinin baskısı altında bir döneme girmiş görünüyor. Bu çalkantılı dönemin nasıl çözüleceğini bugünden kestirmek zordur. Ama İran’ın yıllardır Batı karşısındaki başarılarının bu iç sorununu çözmede devam edeceği düşünülebilir. Hele hele bölgede bunca yıldır Irak ve Suriye’de gösterdiği başarılardan sonra bunun da altından kalkabileceği ve İran halkları için en doğru yola girileceği söylenebilir.

[button link=”https://www.sodap.org/ayse-tansever-tum-yazilari/” align=”right” font_style=”italic” icon=”momizat-icon-pencil” icon_color=”#ffff00″]Yazarın tüm yazıları..[/button]

xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonfutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbetbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
Share:
prev post next post

Son Yazılar

  • Onurlu barış seçeneği tarihî bir fırsattır!
  • Faşizme kaybettirecek olan nerede olursa olsun güçlü ve birleşik 1 Mayıs’tır
  • Ermeni halkının acılarını unutmuyoruz
  • Geçmiş olsun İstanbul
  • SODAP son gelişmelerde ne görüyor?

Son yorumlar

  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için Trump Üçüncü Dünya Savaşına mı Hazırlanıyor? – Mehmet YILMAZER | SODAP
  • M. Sinan MERT Tüm Yazıları için Tegucigalpa Dersleri | SODAP
  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için 2019 Savaşları | SODAP
  • M. Sinan MERT Tüm Yazıları için Demokrasiyi Boğan Anti-Amerikancılık – M. Sinan MERT | SODAP
  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için Eksen Kaymasında Son Durum – Mehmet YILMAZER | SODAP

Categories

Recent Posts

  • Onurlu barış seçeneği tarihî bir fırsattır!

    Mayıs 13, 2025
  • Faşizme kaybettirecek olan nerede olursa olsun

    Nisan 24, 2025
  • Ermeni halkının acılarını unutmuyoruz

    Nisan 24, 2025

Archives

SODAP

Sosyalist Dayanışma Platformu

Twitter Facebook Instagram Youtube

Copyleft © 2021