Bu bir çağrıdır. Venezuela Devlet Başkanı Nikolas Maduro tarafından geçen hafta sonunda yapıldı. Halka seslendiği konuşmasında Maduro onları ülkenin yeni 6 yıllık Ulusal Planı’na katkıda bulunmaya çağırdı: “Herkes hazırladığımız planı incelesin, düşüncelerini söylesin, eklemeler-çıkartmalar yapılsın ve ülkemizin önümüzdeki yıldan itibaren nasıl gelişeceğine, neler yapacağımızı ortak bir karar altına alalım.”
Dünyada böyle deney var mı, bilmiyoruz ama Venezuela’da bu ilk defa denenmiyor. Rahmetli lider Chaves daha önceki 2007-2013 ve şimdi yürürlükte olan 2013-2019 yılları ulusal planlarını halk içinde tartışmaya açtıktan sonra kabul edilmişti. Halk iktidarı ancak halkın programa katkısı ile güçlenebilirdi. Bu yıl yeniden başkanlık seçimleri var. Maduro da yeniden aday olarak bitmekte olan programın yerine yenisini geliştiriyor. Chaves geleneğine sadık olarak 2019-2025 yılları Ulusal Planı halkın tartışmasına açıyor.
Maduro’nun Ulusal Plan önerisi 1 milyon basılmış ve dağıtılmış. İsteyen alıp okuyor ve düşüncelerini söylemeye davet ediyor. Plan Cumartesi sunulduktan sonra yanlız başkent Caracas’ta 184 Halk Meclisi’nde tartışılmaya başlanmış. Halklar kendi kaderlerini belirlemede düşünmeye çağrılıyor. Tartışma süreci genel olarak 6 ay sürüyor. Halk bilinçleniyor, gelirler ne, giderler ne, ne neden yapılıyoru öğrenmeye ve işin içine katılmaya çalışılıyor. Onlarda kendi isteklerini, projelerini yapıp ortaya koyabilirler. Sonuçta ortaya herkesin üstünde ortalama olarak anlaştığı bir Ulusal Plan çıkacak. Ayrıca planı halklar iyice öğreneceklerinden plan sürecinde verilen sözlerin yerine getirip getirilmediğinin takipçisi olabilecekler. Bir yanıyla da kendilerini planın uygulaması içine katabilirler.
Bu yöntem Batı’da görüp yaşadığımız temsili sistemden farklı olarak katılımcı demokrasi kurma ve geliştirme çabalarıdır. Planlama Bakanlığı da bu tartışmaların üç farklı katagoride yapılacağını açıkladı. Birincisi halkların içinde bulunduğu ekonomik sektörlere göre tartışmalarıdır. Yani çiftçi, işçi, balıkçı sektörleri ve öğrenciler, sanatçı meslek gurupları programa kendi mesleki açılarından, alanlarından bakıp değerlendirecek, katkı yapacaklar. İkincisi ise yaşamsal alanlar olarak, yani mahallelerde, kasabalarda ve kentlerde toplantılar düzenlenecek ve halk kesimleri yaşadıkları alanlar açısından programı değerlendirecekler. Şuraya şu yol, köprü yapılsın ya da yapılmasın, şu ya da bu nedenlerle başkası yapılsın, diyebileceklerdir. Üçüncü tartışma alanı ise yeni seçilen Ulusal Anayasa Meclisi’dir. Bütün bu üç kesimdeki tartışmalar, ekleme ve görüşlerden sonra program PSUV, yani parti meclisinde konuşulup kabul edilecektir. Sonra Maduro bu Ulusal Program ile başkanlık seçimlerine katılacaktır. Eğer başka bir aday varsa o da kendi programını hazırlayıp halka sunabilecektir. Yıl sonunda da başkanlık seçimleri yapılacaktır.
Geçmiş Deneyler
Chaves’in başlattığı bu yöntem ilk iki program tartışmalarında verimli olmamış. Buradan çıkarılan dersler ışığında bu Ulusal Program tartışmalarında daha dikkatli olunacak diyorlar.
En büyük sorun halkın ilgisini çekmek, katılımı arttırmaktır. Anlamadıklarından ilgilenmemek ve ilgilenmedikleri için anlamamak sorununu çok titiz bir şekilde çözmek gerekiyor. Herkesin söz almasını sağlamak, teorik sözlerden çok herkesin anlayacağı şekilde anlatmak, konuşmaların oldukça basitleştirilmesi gerekiyor. Tekrarlardan kaçınılması önemlidir ama konuların herkes tarafından anlaşılabilmesi için de tekrar zaman zaman kaçınılmaz olmaktadır. Önemli olan halkın politikleşmesi, bilinçlenmesi, öğrenmesi ve kendi kaderini eline almayı bir ilgi alanı yapması, bir vatandaşlık hakkı olarak benimsemesidir. Çekici hale getirmek için şimdi video gösterileri koymayı planlıyorlar.
Chaves dönemindeki Ulusal Plan tartışmalarında karşılaşılan ikinci büyük sorun muhalif gurupların davranışları olmuş. Muhalefeti iki ana guruba ayırırsak; birincisi Chaves devrimini, devrim görmeyen KP ya da Troçkistler gibi sol gurup ve hareketlerdir. Bunlar, tüm dünyada yaşandığı gibi, tartışmaları gereksiz uzatır, yapıcı olmayan noktalara çekerler. Venezuela geçmiş program tartışmalarında da böyle olmuş. Bir şey söylemiş olmak için, muhalefet yapmış olmak için konuşmalar yapılmış. Bunlar tartışmaların verimli geçmesini engelliyorlar. Genelde karşı öneri getirmemişler. Sıkıcı, yapıcı değil yıkıcı konuşmalar yapılmış. Tartışma ortamını saptırıp zehirlemişler. Oysa tartışmalar farklı görüşleri istememek değil aksine onları ortak bir noktada buluşturmak için yapılmalıdır. İşçiler, köylüler, bilim adamları vs. gibi çeşitli halk katmanlarını, kesimleri bir araya getirici özelliği olmalıdır. Sonuç ortak bir noktada buluşmak olmalıdır. İlk deneyler böyle sonuç vermemiş. Halkı kaçırmış.
Diğer burjuva muhalefet ise bambaşka havadan çalmış. Onların zaten halka söyleyeceği yeni bir şey yok. ABD’den alınma ideolojik laflar etmişler. O dönemde Chaves’e karşı aday olan Caprillas da kendi programını sunmuş. Onun programı sosyal ilişkiler uzmanları tarafından hazırlanmış. İdeolojik, dürüst olmayan boş bildik klişe, güzel sözlerle dolu bir programmış. Somut öneriler getirmemiş. Ülke koşullarından kopuk sözlerden ibaret kalmış. Halk da zaten bildik şekilde dinlemiş. Bu seçimlerde Maduro’nun karşısına kim ve hangi programla çıkacak henüz belli değildir. Şimdiden şu söylenebilir: 6 ay boyunca Maduro programı tartışmış bir halk burjuva muhalefetten birinin programına daha bilinçli ve dikkatli bakacaktır.
Son birkaç yıllık süreçte Venezuela halkları çok şey yaşayıp öğrendiler. Burjuva muhalefetin sokak çatışmalarını, ülkenin içinde bulunduğu zor ekonomik süreci, çektikleri acıların kaynak ve nedenlerini anlamaya zorlandılar. Yeni seçilen meclis burjuva muhalefet ağırlıklıydı ve halkın sorunlarını düşünmüyor, çalışmıyordu. Neden? Anlamaya çalıştılar. Maduro çare olarak yeni anayasa yazacak yeni bir meclis, ANC, önerisini attı. O zaman kolları sıvadılar ve kendilerini temsil edecek doğru dürüst birilerini seçmeye çalıştılar. İşte bu süreçte politikleşip canlandılar. Sokak, mahalle meclisleri, komünlerde çok tartışmalar yapıldı. Toplantılara büyük bir ilgi başladı. Burjuva muhalefetin bu seçimlere katılmaması da olumlu oldu ve olayları daha iyi görebildiler. Adaylarını tanıyarak seçmeye çalıştılar. Hemen bu ilgi durumu sönmeden Maduro belediye seçimlerini yapma kararı aldı. Meclise aday seçme heyecanı ile belediyelere mahallelere başkan seçme tartışmaları başladı. Burjuva muhalefet gene seçimlere katılmadı. Halk adayları çoğaldı. Bu süreçte bir çok itiraz, protestolar yaşandı. Ama hepsi olumlu olarak görüldü. Halk hakkını arıyor, istediğinin reddedilmesinin hesabını soruyordu. Halkların ülkelerinde ne olduğu merakı giderek artıyor ve artık kendisini bu işe katmaktan başka çaresi olmadığını anlıyordu. Hemen arkasından şimdi bu 6 yıllık Ulusal Planlama tartışmalarına çağrılıyorlar. Tüm bu nedenlerle bu üçüncü Ulusal Planlama tartışmalarının eski planlama tartışmalarından daha canlı ve yapıcı geçeceğini düşünmek yanlış olmayacaktır. Bolivar devrim güçlerinin bu süreçten de güçlenerek çıkacağını düşünmek yanlış olmayacaktır.
[button link=”https://www.sodap.org/ayse-tansever-tum-yazilari/” align=”right” font_style=”italic” icon=”momizat-icon-pencil” icon_color=”#ffff00″]Yazarın tüm yazıları..[/button]