5. Enternasyonal Nisan Ayında Toplanacak*
Çeviren: Ayşe TANSEVER
5 Aralık 2009
19–21 Kasım tarihlerinde Karakas’ta dünyanın 31 ülkesinden gelen 55 sol parti ve hareketin delegelerinin bulunduğu toplantıda Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chaves bir konuşma yaptı. Bu konuşmada “5. Enternasyonali toplama zamanı gelmiştir” dedi.
Avustralya’nın Green Left Review dergisinin temsilcilerinden biri olan Federico Fuentes’in yazdığına göre, Chaves 2005 yılında da kapitalist sistemin barbarlığına karşı verilecek yanıt “yeni 21 yy. Sosyalizmini kurmaktır” demişti. Fuentes’e göre daha sonra devrimci partiyi (Birleşik Sosyalist Venezüella Partisi’ni (PSUV)) kurmak diğer bir tarihi adımdır.
Böylelikle Chaves, sadece Venezüella’da bir devrim ve sosyalizm önderi olmayı değil, dünya çapında sosyalizmin kuruluşuna soyunmayı hedeflemektedir. Elbette bu olumlu bir şeydir. Chaves insanlığın önünde başka bir tercih olmadığını, ya sosyalizmin kurulacağını ya da insanlık için bir 22. yy olmayacağını iddia etmektedir.
Toplantıda 5. Enternasyonal konusunda tartışmalar yapıldı.
Birinci enternasyonal 1864’te Karl Marks tarafından toplanmış ama bir süre sonra çökmüş. İkincisi 1889’da kurulmuş, 1. Dünya Savaşı öncesi içinde yer alan parti temsilcileri burjuva iktidarlarından yana tavır alınca yine başarısız olmuş. 3. Enternasyonal Rus Devrimi sonrasında kurulmuş ve Chaves’den Fuentes’in aktardığına göre Stalinizm ile deforme olmuştur. Leon Trotsky, 4. enternasyonali 1938’de kurmuş ama ömrü yetmemiş ve devamı gelmemiştir. Şimdi Chaves bu işe soyunuyor.
Ertesi gün Chaves, PSUV kongresinde yaptığı konuşmada çağrısını yineleyip, yaşadığımız dönemin sorunlarını kavrayan ve onlarla mücadele edebilecek bir enternasyonalin kurulmasını sağlamak amacıyla politik parti ve akımları toplaması için partinin kollarını sıvamasını istemiştir. PSUV şüphesiz bu sorunu içinde tartışmaya başlayacaktır.
Karakas toplantısına katılan parti ve hareketler arasında Almanya’dan Linke, Fransa’dan Left Parti, Portekizden Left Bloc vardı. Latin Amerika’dan radikal sol gruplar bulunuyordu. Nikaragua’dan FSLN yani Sandinista’lar, Bolivya’dan MAS temsilcileri vardı.
Toplantının ilk gününde bölgede emperyalizmin yeni saldırısı tartışıldı. ABD’nin yeni üsleri, Honduras darbesi ele alındı.
PSUV lideri Nicola Maduro 20. yy’da yeni bir toplum modeli yaratma çabalarını emperyalizmin yok etmeyi başardığını ama sadece Küba’da bunu yapamadığını anlattı. Bu yüzyılda da bölgeyi değiştirecek yeni devrimci hareket ve politik liderlerin ortaya çıktığını söyledi. Barack Obama’nın başta yarattığı umudun ise beklendiği gibi hemen söndüğünü anlattı.
Küba Komünist Parti lideri Jorge Marti ise gene Fuentes’in aktardığına göre “solun karşı karşıya olduğu sorunlarla baş edemediğini, bu nedenle de ortak mücadele için bir strateji oluşturması gerektiğini’ savundu.
El Salvador’dan eski FMLN lideri Nidia Diaz ise gelecek seçimlerde Şili ve Brezilya’da sağ partilerin tekrar seçimleri kazanmasının olası olduğunu belirtti. “Eğer sırf seçim zaferlerine bakarsak ve değişim için biriken halk yığınlarını görmez isek olumsuz bir tablo çizmek kolay olur” dedi. Yine Fuentes’e göre Nidia Diaz solun Chaves’in önerileri doğrultusunda halkın harekete geçirilmesi ve ajite edilmesi için barış üsleri kurulmasının önemine vurgu yaptı.
Venezüella eğitim bakanı Hector Navarro ise “Sorun kapitalizmin yapısal krizi değildir. İnsanlığın devam edip edemeyeceği sorunu ile karşı karşıyayız. O nedenle bu konferans insanlığın savunulması mücadelesinin başlaması anlamını taşır” dedi.
Konferansın 2. gününde solun nasıl bir uluslararası koordinasyona ihtiyacı olduğu tartışıldı.
Brezilya İşçi Partisi (PT) uluslararası ilişkiler sekreteri Valtar Pomar ise anti-emperyalist çerçevede bölgesel kaynaşma ekseninde bir birlik stratejisi sundu. (PT’nin sosyalizm yıkıldıktan sonra Latin Amerika solunu birleştirmek için başlattığı Sao Paula Forumu daha sonraları radikal köklerinden kayıp sağa doğru savrulmuştu.)
PSUV lideri Aristobulo ise solun bu Sao Paula Forumundan daha dinamik ve aktif bir alana ihtiyacı olduğunu savundu.
Sonuçta Chaves’in konuşması bölünme noktasını çizdi: “Yanki emperyalizmi Latin Amerika’da savaşa hazırlanıyor… ABD hemen her zaman böyle kriz durumlarından savaşla çıkmaya çalışır”, “Sosyalizmin kurulması için koşullar olgun”, “O nedenle bana eşlik edeceklerle birlikte ilerleme iznini bana verin ve 5. Enternasyonali kuralım diyorum.”
“Bu herhangi bir el kitabının ve zorlamaların olmayacağı, farklılıkların kabul edileceği yeni bir kurum olacaktır” dedi. Eski Sovyetler Birliği Komünist partisini “tek ülkede sosyalizm” dogmalarını uluslararası partilere dayatmakla eleştirdi. Bunun pek çok Latin Amerika KP’sinin 1960’larda Sovyet dogmalarını inkâr ederek Küba Devrimi’ni yaymaya çalışan Arjantin doğumlu devrimci Ernesto Che Guevara’ya sırtlarını dönmesine yol açtığını belirtti.
Chaves yeni enternasyonalin “reel sosyalizm” ve sosyal demokrasi gibi başarısız projeleri inkâr etmesi gerektiğini söyledi. “İlk dört enternasyonal kurucularının insanlığa bıraktığı ruhu ve geleneği içinde barındırmalıdır. Aynı zamanda geçmiş Latin Amerika devrimcilerinin düşüncelerini da içine almalıdır. Emperyalizme karşı çıkacak, kapitalizmi yenecek bir enternasyonal olmalıdır” dedi ve “21. yy sosyalizminin” içeriğini ortaya koyan bir manifesto yaratmak için birlikte çalışmak gerekliliğinin altını çizdi.
Delegelerin “ortada hala bir sol koordinasyon örgütü var” itirazlarını Chaves kısa ve öz olarak, “birçok tartışma alanı var ama somut eylem yok” diye yanıtladı. “Çok zaman kaybettik ve hala kaybetmeye devam ediyoruz, eylemsizliğimizi haklı çıkaracak bahaneler arıyoruz” dedi. “Bunun insanların duyduğu umuda ihanet olduğunu düşünüyorum. Sol partilerin ama gerçekten sol olanlarının birliğine ihtiyaç vardır.”
Toplantıdaki bazı delegeler 21 Kasım’da kimi çekinceler öne sürdüler ve bu toplantıda sadece bazı ana noktalarda anlaşmanın mümkün olduğunu söylediler. Daha derin bir birlik için daha derin program tartışmalarının gerekliliğini savundular. Ama öneri için güçlü bir destek vardı.
Yeni bir enternasyonal önerisine olumlu yaklaşan El Salvador başbakan yardımcısı ve FMLN lideri Salvador Sanches Ceren şöyle konuştu: “Sırf tartışmayı sürdürmekle olmaz. Ne istediğimizi açıkça söylemeye ihtiyacımız var ve Latin Amerika projesi için alternatif sosyalizmdir.” Sanchez’in açıklamalarına FMLN desteği ile seçilen El Salvador Devlet Başkanı Mauricio Funes karşı çıktı. Hükümetlerinin 21.yy sosyalizmini desteklemediğini açıkladı.
Öte yandan MAS delegasyonu Evo Morales ile bağlantı kurduklarını ve yeni enternasyonali destekleyeceklerini dile getirdiler.
Ekvator hükümet başkanı ve Country Alliance Lideri Ricardo Patino partisinin de katılma kararı aldığını açıkladı. Honduras dış işleri bakanı (askeri darbe ile devrilen) Rodas Honduras “direnişinin” bu öneriyi aktif şekilde destekleme sözü verdi.
Küba delegesi bu toplantıda resmi bir açıklama yapmadı. Eğer Küba Komünist Partisi bu çağrıyı kabul ederse o zaman Latin Amerika devrimci örgütlenmelerinin hepsi destekler.
Toplantı sonunda “Girişimi onaylayan sosyalist parti, akım ve sosyal hareketlerden bu global devrimci kurumun içeriğini, amaçlarını ve işleyişini tanımlayan bir gündem hazırlamak göreviyle bir çalışma grubu kurma” kararı kabul edildi.
Ayrıca ana belge olan Karakas Kararları da onaylandı.
Daha sonra PSUV kongresinde konuşan Chaves önceki enternasyonallerin Avrupa’da kurulmasına dair, “Bilimsel sosyalizm, işçi sınıfı ve büyük halk kesimleri mücadelesinin ateşli günlerinde Avrupa’da kuruldu. Ama bugün bu devrimci mücadelenin merkezi bizim Amerika’mızdır. Ve Venezüella bu mücadelenin ortasına oturur. Öncü görevini üstlenip üslenmeme bize kalmış ama omuzlarımızdaki büyük sorumluluğun bilincinde olduğumuzdan bunu üstlenmek zorundayız” dedi.
*Bu yazı “Hugo Chaves Uluslararası Sosyalist birlik çağrısı yaptı” (Venezüella: Hugo Chaves calls for international socialist unity) adlı yazının büyük bölümü çevrilerek yazılmıştır. Avustralya Sosyalist İttifak’ı temsil eden Federico Fuentes ve Kiraz Janicke tarafından kaleme alınmıştır. Yazarlar aynı zamanda Green Left Weekly haftalık dergisinin Karakas bürosunda çalışırlar. Bu makale ilk burada yayınlanmıştır.