[email protected]
SODAP SODAP SODAP
  • Anasayfa
  • Tarihimiz
    • Dr. Hikmet Kıvılcımlı
  • SODAP
    • Neden SODAP?
    • Program
    • Tüzük
    • Kurumsal Kimlik
    • Arşiv
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
  • Açıklamalar
  • Yayınlar
    • Sosyalist Dayanışma Dergisi
    • Direniş Dergisi
    • Yol Dergi
  • İletişim
  • Bağış Yap
SODAP'a Katıl
  • Home
  • /
  • Mehmet Akyol
  • /
  • 21. Yüzyıl Sosyalizminin İlk Yenilgisi – Mehmet AKYOL

21. Yüzyıl Sosyalizminin İlk Yenilgisi – Mehmet AKYOL

16 Aralık 2015

16 kez üst üste yapılan seçim ve halk oylamalarını kazanan Chavez’in partisi, 6 Aralık’ta yapılan seçimde muhalefetin seçmen çoğunluğunu ele geçirmesine engel olamadı. Seçim sonuçları bütün dünyada Venezuela’da sol iktidarın sonu olarak ilan edildi. Böylece Brezilya’da İşçi Partisi’nin büyük bir oy kaybına rağmen az farkla da olsa seçimi kazanması, Arjantin’de sol Peronist partinin iktidarı kaybetmesine bağlı olarak “Latin Amerika’da sol iktidarların sonu mu geldi?” sorusunu gündeme taşıdı. Boyalı basının kuru gürültüsünü bir yana bırakarak olayları ve perde arkasını görmeye çalıştığımızda ise bambaşka bir tablo ile karşılaşmaktayız.

 

Seçim Aritmetiği

Öncelikle seçim sonuçlarını doğru okumaya başlayalım. 2010 yılında yapılan son parlamento seçimlerinde Venezuela Birleşik Sosyalist Partisi PSUV, %48, buna karşın 20 partiden oluşan muhalefet partileri %47 oy almışlardı. Oy miktarı kadar bölgelerin temsilini de esas alan seçim sistemi nedeniyle Chavez’in partisi parlamentoda önemli bir çoğunluk elde etmişti. Geçen hafta yapılan seçimlerde ise PSUV oyları %40’a kadar gerilerken muhalefet %56 oy oranına yükseldi.

İlginç olan konu ise PSUV oylarının 200.000 civarında artmış olmasıdır. Buna karşın muhalefet oylarındaki artış, 2,4 milyondan fazladır. Bu rakamlar tam da seçime katılım oranının artışı düzeyindedir. Başka bir deyişle muhalefet daha önceki seçime katılmayan kesimleri kendisine oy vermek üzere harekete geçirmiştir. Bunu nasıl yaptığı kuşkusuz ayrı bir inceleme konusudur.

PSUV’un parlamento üye sayısı 98’den 55’e düşerken, muhalefet 65’ten 109’a yükseldi. 167 üyeli parlamentoda doğrudan seçilen 3 yerli halk temsilcisinin muhalefet ile birlikte hareket etmesi halinde üçte ikilik çoğunluk elde edeceklerdir. Venezuela politik sisteminde bu oranın önemi büyüktür. Anayasa değişikliğinden, hükûmet üyelerinin azline kadar pek çok konuda bu çoğunluk bir gerekliliktir.

ABD benzeri bir başkalık sistemi ile yönetilen Venezuela’da bir parti veya bir blokun parlamentoda çoğunluk elde etmesi iktidar olması anlamına gelmemektedir. Halk tarafından seçilen devlet başkanı kendi kabinesini oluşturmakta, kabine üyelerinin azli ise parlamentonun üçte iki çoğunluğu ile mümkün olmaktadır. Başka bir deyişle Venezuela’da iktidar hala Başkan Maduro ve partisi PSUV’un elindedir. Başkanlık seçimleri ise en erken iki yıl sonra gündeme gelecektir.

Bu süre içerisinde en az iki bakanın parlamento tarafından düşürülmesi halinde devlet başkanının yeni seçim kararı alma hakkı bulunmaktadır. Bu nedenle parlamentoda çoğunluk sağlayan muhalefetin Ocak ayında yapılacak ilk toplantısında bir dizi yasayı değiştirme girişiminde bulunacağı tahmin edilmektedir. Bunlar arasında özellikle çalışanlara geniş haklar sağlayan iş yasası ve halk yararına olan sosyal programlar bulunmaktadır. Muhalefet sözcüleri daha şimdiden fiyatlara üst sınır getiren yasanın ilk hedef olduğunu açıkladılar. Ancak daha önce birbiri ile kanlı bıçaklı olan 20 muhalefet partisinin birlikte nasıl davranacağı tartışma konusudur. Bu partileri bir araya getiren tek faktör Chavez düşmanlığıdır.

 

Ekonomik Savaş

Muhalefetin seçim başarısını, başta Chavez’in ölümünden sonra başkan seçilen Maduro ve iktidarının yanlışlarında aramak yerine, Venezuela’ya karşı ABD ve AB destekli olarak yürütülen ekonomik savaşta aramak daha gerçekçidir. Bütçe gelirlerinin büyük bir kısmını petrol satışından elde eden Venezuela’nın petrol fiyatlarının neredeyse yarıya inmesi ile zor bir durumda kaldığının da gözden ırak tutulmaması gerekir.

Petrol satışından elde edilen gelirleri halk yararına programlarda kullanan PSUV iktidarının bu nedenle bazı kısıtlamalara gitmesi genelde anlayışla karşılanmıştı. Üstelik temel ihtiyaç maddelerinin fiyatlarına üst sınır getirilmesi ile bu durum kısmen dengelenmişti. Ancak başta gıda malzemeleri olmak üzere pek çok tüketim maddesinin ülke dışından ithal edilmesi ekonomik savaşta Venezuela burjuvazisine önemli bir silah kazandırdı. İthal edilen mallar için hükümet tarafından farklı farklı döviz kurlarının getirilmesini son derece ustalıkla kullanan burjuvazi ülkede tam bir döviz karmaşasına neden oldu. Venezuela para birimi Bolivar’ın döviz karşılığının ne olduğu tam olarak bir bilmeceye dönüştürüldü.

Ekonomik savaşın ikinci ayağı ise ithal edilen temel ihtiyaç maddelerinin satıldığı halk kooperatifleri oldu. Kısıtlı olarak gelen bu malları almak için büyük bir organizasyon oluşturan burjuvazi, satış yerlerinin önünde kuyruklar oluşturarak malların halka ulaşmasını engelledi ve buradan alınan malları karaborsada on misli fiyatla satmaya başladı. Pek çok yöneticinin rüşvetle satın alınması, yolsuzluklar bu durumu iyice işin içinden çıkılmaz hale getirdi.

Buna karşı hükûmetin satış fiyatlarına üst sınır getirmesi, o zamana kadar politikanın dışında kalan, büyük bir ihtimalle seçime bile katılmayan küçük esnaf ve orta burjuvazinin, kurdukları çıkar ilişkilerini bozulması ile bir anda hükûmet karşıtı kesilmesine neden oldu.

Ancak bunlardan hükûmetin ekonomik alanda yanlışlıklar yapmadığı sonucu çıkarılmamalı. Seçim yenilgisinin, daha çok intikamcılığı ile ün kazanmış Venezuela finans-kapitali ve onun şaşmaz dostları ABD ve AB’nin desteği ile yıllarca sürdürülen bir ekonomik savaşla bağlantılı olduğunu gözden kaçırıp, sorunu sadece hükûmetin yanlışlıklarında arama hatasına düşmemeliyiz. Venezuela’da boy veren 21. yüzyıl sosyalizminin emekleme döneminde yaptığı hataların irdelenmesi ise kuşkusuz başka bir yazının konusu.

 

Parti Sorunu

Chavez’in başlattığı bir ordu darbesi ile iktidara gelme çizgisinden yeni bir sosyalizm yaratma anlayışı içerisinde parti kavramı ve örgütlenme önemli bir yer tutar. Dar bir kadro hareketi olarak doğan ve kendine Bolivarcı çizgi olarak adlandıran bu hareket geçirdiği evrimle örgütlenmesini ‘Bolivarcı çevreler’ biçimine getirmişti. Bizdeki halk komiteleri deneyine benzeyen bu örgütlenme daha sonra bir parti örgütlenmesine dönüştü ve PSUV kuruldu. Ancak bu bildiğimiz partilere pek benzemiyordu.

Her şeyden önce PSUV, HDP’ye benzer şekilde pek çok bileşenden oluşmaktaydı. Örneğin Latin Amerika’nın en eski partilerinden biri olan Venezuela Komünist Partisi (PCV) PSUV’un kuruluş sürecinde kendi Merkez Komitesi dışında bütün örgütlenmelerini kapatarak PSUV’a katıldı, kendi varlığını sürdürürken, gövdesini oraya taşıdı. PSUV içindeki diğer bileşenler için de benzer durumlar söz konusu oldu.

Öte yandan Chavezci hareketin temel unsuru olan Bolivarcı çevreler de bizdeki HDK örgütlenmesine benzer şekilde, yeni katılan bileşenlerle varlıklarını sürdürmeye devam ettiler. Bu devrimci mücadele için yepyeni bir perspektifti. PSUV politik arenada mücadele ederken Bolivarcı çevreler, mahalle ve işyerlerinin sorunlarına yöneliyordu. Yerleşim birimlerinde oluşan bu çevreler, sorunları tespit edip çözümler aramakta, çözüm bulunduğunda gerçekleşmesi için gerekli imkanları hükümetin de desteği ile sağlamak durumundaydı. Bolivarcı devrimin sürekli tehdit altında olması nedeniyle bu çevreler aynı zamanda silahlı korunma birliklerini de oluşturmaktaydı. Başka bir deyişle kendi öz yönetimlerini yaratmaya başlamışlardı.

Bu anlamda daha sonra Kürdistan’da hayat bulmaya başlayacak yeni bir toplumsal örgütlenmenin ilk nüveleri ortaya çıkmaya başlamıştı. Avantajlı yanları ise iktidarda olan bir partinin bir parçası olarak bu işe girişmeleri olarak görünmekteydi. 2002 yılında Chavez’e karşı yapılan darbe girişiminin püskürtülmesinde başrol oynayan yerel örgütlenmeler bunu takip eden yıllarda toplumsal yaşamın en etkin aktörü durumundaydı. 2006 yılından sonra ise PSUV içerisinde Bolivarcı çevrelerin rolü tartışılmaya başlandı. Açıktan söylenmese bile parti içerisinde bu yerel örgütler adeta bir rakip olarak görülmeye başlandı.

Öte yandan toplum içinde epeyi yaygın olan rüşvet ve yolsuzluklar bu komitelere bulaşmaya başladı. Yapılan PSUV kongrelerinde ise parti ile bu çevreler arasındaki ilişkinin tartışılarak bir sonuca ulaştırması gerekirken, üstü kapalı eleştirilerle geçiştirildi. Bugün gerek parti gerekse bu çevreler açısından bu ilişki hala tam olarak belirlenmiş değil. Bu durum iktidar partisinin kitleler nazarında daha güvenilir hale gelememesinde önemli bir rol oynamaya devam etmekte.

 

Olası Sonuçlar

Yaklaşık 18 yıldır süren bu deneyi, seçimler sonrası zorlu bir dönem bekliyor. Her şeyden önce iktidar mücadelesinin daha yeni başladığını, muhalefetin seçim başarısının sarhoşluğu ile saldırıya geçeceğini söylemek mümkün. Anayasa değişikliği yerine yasa değişikliklerini tercih edecek olan meclis çoğunluğunun ilk hedefi İş Kanununu değiştirmek olacak. Seçim sonrası yaptığı açıklamada Bolivarcı sendika konfederasyonu CNT, yasanın tek virgülüne dokunulmak istenmesi karşısında direnişe geçeceklerini ilan etti. Bolivarcı çevrelerin güçlü kalelerinden biri olan sendikaların bu direniş sözünün lafta kalmayacağı bir gerçeklik.

Benzer şeyleri başta temel ihtiyaç maddelerini sağlayan devletin halk marketleri ve benzer sosyal kurumlar için söylemek mümkün. Bu süreç içerisinde gerek PSUV gerekse de Bolivarcı çevreler 21. yüzyıl sosyalizmi uygulamalarını gözden geçirmeleri ve hatalarını düzeltme yönünde adım atmaları mümkün. Dışardan Venezuela deneyine bakan bizler içinse bu süreci anlamaya çalışmak önem kazanacaktır. Söz konusu deney sıradan bir deney değil, geleceğe ışık tutacak bir gelişme olarak kavranmalıdır. Seçim sonrası özellikle Avrupa solunda ortaya çıkan dogmatik eleştiriler, zaten bir söylemiştik, yapılan bürokratik sosyalizmdi, gibi yaklaşımlar kimseye bir şey kazandırmayacaktır.

Sonuç olarak Venezuela toplumu uzun bir süredir iki kutuplu bir toplumdu, önümüzdeki dönemde de iki kutuplu kalmaya devam edecek demek mümkündür. Aradaki fark yasama ve yürütmeyi elinde tutan iktidar artık sadece yürütmede iktidar durumunda. Seçimlere kadar Chavezci iktidara karşı amansız bir ekonomik savaş veren ABD ve AB destekli burjuvazi bu savaşı, yasama alanını elde etmesi ile daha da yükseltebilir ve yürütmeyi de ele geçirebilir. Bu durumda bile 21. yüzyıl sosyalizminin kazanımlarını savunacak, toplumun en azından yarısını karşısında bulacaktır. Daha kuvvetli ihtimal ise, 21. yüzyıl sosyalizminin bu ilk yenilgisinden dersler çıkararak yeniden çoğunluğu sağlaması, deneyine daha güçlü olarak devam etmesidir.

[button link=”http://www.sodap.org/mehmet-akyol-tum-yazilari/” align=”right” font_style=”italic” icon=”momizat-icon-pencil” icon_color=”#ffff00″]Yazarın tüm yazıları..[/button]

xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonfutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbetbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
Share:
prev post next post

Son Yazılar

  • 15-16 Haziran uzak geçmiş değil, şanlı bir gelecektir!
  • Emperyalist savaşa karşı halkların dayanışmasını örelim
  • Faşizmi bozguna uğratmak için birleşelim
  • Onurlu barış seçeneği tarihî bir fırsattır!
  • Faşizme kaybettirecek olan nerede olursa olsun güçlü ve birleşik 1 Mayıs’tır

Son yorumlar

  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için Trump Üçüncü Dünya Savaşına mı Hazırlanıyor? – Mehmet YILMAZER | SODAP
  • M. Sinan MERT Tüm Yazıları için Tegucigalpa Dersleri | SODAP
  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için 2019 Savaşları | SODAP
  • M. Sinan MERT Tüm Yazıları için Demokrasiyi Boğan Anti-Amerikancılık – M. Sinan MERT | SODAP
  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için Eksen Kaymasında Son Durum – Mehmet YILMAZER | SODAP

Categories

Recent Posts

  • 15-16 Haziran uzak geçmiş değil, şanlı

    Haziran 15, 2025
  • Emperyalist savaşa karşı halkların dayanışmasını örelim

    Haziran 14, 2025
  • Faşizmi bozguna uğratmak için birleşelim

    Haziran 10, 2025

Archives

SODAP

Sosyalist Dayanışma Platformu

Twitter Facebook Instagram Youtube

Copyleft © 2021