[email protected]
SODAP SODAP SODAP
  • Anasayfa
  • Tarihimiz
    • Dr. Hikmet Kıvılcımlı
  • SODAP
    • Neden SODAP?
    • Program
    • Tüzük
    • Kurumsal Kimlik
    • Arşiv
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
  • Açıklamalar
  • Yayınlar
    • Sosyalist Dayanışma Dergisi
    • Direniş Dergisi
    • Yol Dergi
  • İletişim
  • Bağış Yap
SODAP'a Katıl
  • Home
  • /
  • Mehmet Akyol
  • /
  • Nasıl Bir Kıdem Tazminatı ? – Mehmet AKYOL

Nasıl Bir Kıdem Tazminatı ? – Mehmet AKYOL

5 Kasım 2014

Kıdem tazminatı son aylarda bir kez daha tartışmalara neden oldu. Hükümet ve işverenlerin taleplerine karşısında, sendikalar genelde hak kayıplarına tavır koymaktalar. Ancak bugüne kadarki tartışmalar gösteriyor ki, kıdem tazminatının ne olduğu pek kavranamamakta. “Nereden çıktı bu kıdem tazminatı?” diye soran birine rastlanmadı. Bu soru sorulmayınca kıdem tazminatı değişmeli mi, değişecekse nasıl değişmeli sorularına da tatmin edici bir cevap bulmak zorlaşıyor.

Hak kaybının önüne geçilmesi bir tek mevcut durumu savunmakla mı mümkün sorusuna sendikaların bir cevap üretmesi artık zorunluluk olmuştur. Cevabı uzakta aramaya gerek yok, sendikal hareketin deneyleri bize bu cevabın ne olacağını hemen gösteriyor. İlk soruya verilmesi gerekli cevapla başlayalım, nereden çıktı bu kıdem tazminatı?

İşyerinde çalışanlar için en önemli konulardan biri işini kaybetmeye karşı korunmadır. Sürekli olarak çalışan ve bunun sonucu olarak yıpranan ve yaşlanan insanlar için daha iyi bir iş bulmak şansı azalmaktadır. Buna ek olarak, çalışma ile elde edilen tecrübe ve vasıflı olma, yeni teknolojinin üretimde daha yaygın olarak kullanılmaya başlaması ile önemini kaybetmektedir.

Dünyadaki 200 yıllık sendikal mücadelede, bu nedenle işten çıkarılmalara karşı belli hak mücadelesi verilmiş ve kazanılmıştır. Bunların esası, işten çıkarılmaları işverene pahalıya mal etmektir. Hatta modern muhasebede, işgücü maliyetine kıdem tazminatı gibi faktörler de gider olarak eklenmektedir. Yeni liberal politikalar işgücü maliyetini azaltmak, bu tür hakları ortadan kaldırmak için sistemli bir saldırıyı son otuz yıldır gündemde tutmaktadır ve bu konuda bugüne kadar önemli adımlar atmışlardır.

Hükümet tarafından getirilen öneri bu çerçevede değerlendirilmelidir. Sorun sadece kıdem tazminatını korumanın ötesinde tartışmaya açılmalıdır.

Bu konuda dünyada sendikal hareket, işten çıkarılmaları pahalıya mal etmek için belli başlı iki ana noktada yoğunlaşmıştır. Bunlardan ilki işverenin ‘çıkış verme özgürlüğünü’ sınırlamak, diğeri ise ‘mümkün olduğu kadar pahalıya mal etmektir’.

‘Çıkış Verme Özgürlüğünü’ Kısıtlama

İşverenin ‘çıkış verme özgürlüğünü’ kısıtlayan en önemli faktör, yasa ile işverene çıkış gerekçesi belirtme zorunluluğunun getirilmesidir. İşten çıkarma gerekçesi gösteremeyen işveren ya tazminat ödemek zorunda ya da çıkışı geri almak durumundadır. Çeşitli ülkelerde bu anlamda işçi çıkarmak işveren için adeta bir kâbus durumuna gelmiştir. Kıdem tazminatı tartışmasında bu konu mutlaka gündeme getirilmelidir. Tecrübeler gösteriyor ki, işverenleri kendilerine doğrudan maddi bir yükü olmayan bu tür önlemlere ikna etmek daha kolaydır. Çalışan (ve elbette sendika) açısından ise bu önlem yukarda belirtilen mantığa daha uygun düşmektedir.

‘Çıkış Verme Özgürlüğünün’ Maliyetini Yükseltme

Esas olarak çıkış verme süresinin uzatılması ve işçiye tazminat verme olarak özetlenebilir. Avrupa’da pek çok ülkede çıkış verme süresi 6 aya (hastalık durumunda ise 24 aya) kadar çıkmaktadır. Mevcut yasaya göre bu süre en fazla 8 haftadır. Bunun doğrudan ilk etkisi ihbar tazminatının artmasıdır. Kıdem tazminatı tartışmasına girerken öne sürülmesi gereken talep, bu sürenin uzatılması olmalıdır.

Kıdem tazminatının kendisi ise esas olarak, çalışanın yıpranma payının karşılığı olarak gündeme gelmiştir. Bu nedenle zaman içinde değişim göstererek, pek çok ülkede ikinci bir emeklilik sigortası haline gelmiştir. İşverenler, işyerlerindeki emeklilik kasalarına çalışan her işçi için her ay bir prim ödemekte, toplanan primlerden işçiler, emeklilik yaşına geldiklerine ikinci bir emekli aylığı almaya hak kazanmaktadırlar.

Bu tartışma yapılırken dikkate alınması gereken nokta, işverene getireceği mali külfettir. Hükümet, işverene her ay ücretin %4 ü kadar bir primi fona ödettirerek bu ‘engelden’ kurtarmayı önermektedir. İşverenler mutlaka hesaplarını yapmışlardır ve mevcut yasanın kendilerine %4 ten fazla maliyeti olduğunu bulmuşlardır. Ancak biz bunu bilmiyoruz, bu nedenle bunun tahmini bir miktarının hesaplanması gereklidir. (En fazla %8.3)

Ancak getirilmek istenen fon ile işverenlerin sorumlulukları, tek tek işverenin sorumluluğu olmaktan çıkıp, kolektif bir sorumluluk haline gelmektedir. Bunun özellikle işçi ve sendika düşmanı işverenleri cesaretlendireceği de unutulmamalıdır. Bu nedenle yukarda belirtilen tahmini maliyetin, getirilecek önerilerle daha da pahalı hale getirilmesi dikkatlerden kaçmamalıdır.

Olası Karşı Öneriler

Kıdem tazminatı fonuna evet demek için şartlar,

  1. Bu fon bir emeklilik fonu haline getirilmelidir
  2. Çıkış verme gerekçelendirilmesi ağırlaştırılmalıdır (işten çıkarılmaya karşı korunma)
  3. Çıkış verme süreleri (fesih ihbarı) uzatılmalıdır

Bu anlamda tartışmayı bir tek ‘Kıdem Tazminatı Fonu’ ile sınırlamamak, diğer iki maddeyi de tartışmanın gündemine oturtmak gereklidir. Fazla hayalci gibi görünen bu duruş noktası için sendikaların en temel prensiplerinden birini hatırlamak gereklidir, ‘mücadele edersen kazanma şansın vardır, mücadele etmezsen zaten kaybedersin’.

Nasıl Bir Emeklilik Fonu?

Sendikal mücadele tarihinde, işten çıkarılmaya karşı verilen mücadele ile kazanılan hakların içinde yer alan Kıdem Tazminatı, bu mücadele içinde önemli bir evrim geçirmiştir. Çıkış vermenin gerekçelendirilmesi, işten çıkış verme sürelerinin uzatılması, işsizlik sigortasının sağlam temellere oturması ile Kıdem Tazminatı tümüyle ortadan kalkmamış, ancak yerini mantığı gereği giderek ek bir emeklilik sigortasına bırakmıştır. (Aşağıda belirtilen ‘İkinci Ayak’)

Gerek ABD gerekse de AB ülkelerinde emeklilik üç ayak üzerine kuruludur. İlk ayak devletin resmi emekli sigortasıdır, yani bizdeki SGK. Üçüncü ayak yine Türkiye’de son yıllarda gündeme getirilmek istenen Bireysel Emeklilik Sigortasıdır. İlk ayak işçi ve işverenlerin eşit olarak ödedikleri primlere ek olarak devletin maddi katkısını öngörür. BES ise sadece çalışanın ödediği primlerden finanse edilir ve sadece isteğe göre yapılır.

Genel olarak ‘Pansiyon Kasa’ adı ile bilenen ikinci ayak ise işçi ve işverenlerin ödedikleri primlerle finanse edilir. Yasalar esas olarak işverenlerin en az işçinin ödediği miktarda prim ödemesini öngörür. Başka bir deyişle işveren daha fazla prim ödeyebilir. Elbette bu işverenin isteği ötesinde sendikaların dayatmaları ile (Toplu İş Sözleşmesi) mümkün olabilmektedir.

Söz konusu ‘Pansiyon Kasalar’ tek tek işyerinde olabileceği gibi işkolu düzeyinde veya belli işyeri grupları için öngörülebilir. Her ‘Kasa’nın kendine özgü bir yönetmenliği vardır, yasalar bu konuda asgari belirlemelerde bulunmaktadır. Kasaların bir kısmı tüm işlemleri kendileri yaparken, bir kısmı bu işi, yönetmenlikleri doğrultusunda bir özel sigortaya devretmektedirler.

Konumları bir nevi ‘Vakıf’ niteliğindedir. Yönetimleri eşit sayıdaki işçi ve işveren temsilcileri tarafından ‘ortak’ olarak yapılır. Amacı her ay ödenen primlerin değer kaybetmeden biriktirilerek emekli aylıklarının ödenmesini sağlamaktır. Bunun için seçilen en emin yol devlet tahvili almaktır. Borsalara para yatırmaya ise sadece sınırlı oranda izin verilir. Emekli aylığı miktarı biriken primin miktarına göre belirlenir. İşçi isterse, emekli olmadan önce biriken primleri faizleri ile birlikte emekli olduğunda alma hakkına sahiptir. Bazı durumlarda, biriken primler işçi tarafından konut edinme için de kullanılabilmektedir.

Prim miktarının ve buna bağlı olarak emekli aylıklarının ne kadar olacağı, ilk ayak için devlet tarafından tespit edilirken, ikinci ayak için kasaların yönetmenlikleri esas alınır. BES için belirleyici olan sigorta şirketidir. Genel prensip devletin garantisi altında olan ilk ayak için emekli aylıkların asgari ihtiyaçları karşılayacak düzeyde olmasıdır. Bu oran yaklaşık olarak ülkelerdeki ortalama ücretlerin (Asgari ücret değil!) üçte biri kadardır. Teorik olarak İkinci ayağın en fazla diğer üçte biri, son ayağın da son üçte bir oranına denk düşeceği varsayılır.
Örneğin ülke ücret ortalaması aylık 4500 Euro olan Federal Almanya için bu rakamlar 1500+1500+1500 Euro’dur.

Söz konusu üç ayaklı emekli sistemi 20. yüzyılın son çeyreğinde yukarıda anılan şekle gelmiştir. Bugün sendikalar tarafından bu sisteme getirilen en önemli eleştiri ise ikinci ve üçüncü ayak için geçerli ‘şahsa özel prim biriktirme’ sistemidir. İlk ayak ‘döner sermaye’ sistemi ile çalışır, yani bir yılda toplanan primler, devletin katkısı ile birlikte o yıl emekli aylıkları için kullanılır. Bu anlamda bir ‘değer kaybetme’ sorunu yoktur. İkinci ve üçüncü ayaklarda ise primler ‘birikir’. Bu biriken primlere verilecek asgari faiz sürekli olarak tartışma konusu olur. Sigorta şirketleri söz konusu primleri sürekli olarak ‘ucuz kredi’ kaynağı olarak kullanmak isterler.

[button link=”www.sodap.org/mehmet-akyol-tum-yazilari/” align=”right” font_style=”italic” icon=”momizat-icon-pencil” icon_color=”#ffff00″]Yazarın tüm yazıları..[/button]

xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonfutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbetbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
Share:
prev post next post

Son Yazılar

  • Onurlu barış seçeneği tarihî bir fırsattır!
  • Faşizme kaybettirecek olan nerede olursa olsun güçlü ve birleşik 1 Mayıs’tır
  • Ermeni halkının acılarını unutmuyoruz
  • Geçmiş olsun İstanbul
  • Faşizme karşı omuz omuza, Newroz alanlarına!

Son yorumlar

  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için Trump Üçüncü Dünya Savaşına mı Hazırlanıyor? – Mehmet YILMAZER | SODAP
  • M. Sinan MERT Tüm Yazıları için Tegucigalpa Dersleri | SODAP
  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için 2019 Savaşları | SODAP
  • M. Sinan MERT Tüm Yazıları için Demokrasiyi Boğan Anti-Amerikancılık – M. Sinan MERT | SODAP
  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için Eksen Kaymasında Son Durum – Mehmet YILMAZER | SODAP

Categories

Recent Posts

  • Onurlu barış seçeneği tarihî bir fırsattır!

    Mayıs 13, 2025
  • Faşizme kaybettirecek olan nerede olursa olsun

    Nisan 24, 2025
  • Ermeni halkının acılarını unutmuyoruz

    Nisan 24, 2025

Archives

SODAP

Sosyalist Dayanışma Platformu

Twitter Facebook Instagram Youtube

Copyleft © 2021