[email protected]
SODAP SODAP SODAP
  • Anasayfa
  • Tarihimiz
    • Dr. Hikmet Kıvılcımlı
  • SODAP
    • Neden SODAP?
    • Program
    • Tüzük
    • Kurumsal Kimlik
    • Arşiv
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
  • Açıklamalar
  • Yayınlar
    • Sosyalist Dayanışma Dergisi
    • Direniş Dergisi
    • Yol Dergi
  • İletişim
  • Bağış Yap
SODAP'a Katıl
  • Home
  • /
  • Ekonomik Kriz
  • /
  • Sendikalar ve Kriz / M.AKYOL

Sendikalar ve Kriz / M.AKYOL

6 Aralık 2008

Sendikalar ve Kriz

Mehmet AKYOL

5 Kasım 2008

Sendikal hareketin dünya çapında bir kriz içinde bulunduğu sırada patlak veren ‘büyük kriz’, sendikal hareketi oldukça ‘gafil avladı’. Daha ne olduğunu anlamadan sendikalar, çekmecelerinde hazır tuttukları ‘reçeteleri’ birer ikişer piyasaya sürmeye başladılar. Önce hamasi nutuklar atıldı, ‘krizin faturası çalışanlara çıkarılamaz!’ Bunu ‘basın açıklamaları’ ile sendikaların taleplerinin ‘kamuoyuna duyurulması’ izledi. Bazı ülkelerde ise sendikalar ‘hükümetlerine’ ekonomik krizden nasıl çıkılabileceğine dair şöyle ‘programlar’ sundular:

– Ekonomik kriz sırasında devlet altyapı yatırımlarını arttırmalı
– Mali kurumların denetlenmesi ciddiye alınmalı
– Banka yöneticilerine ödenen yüksek primlere engel olunmalı
– Tüketimin kısılmasına engel olmak için ücretler arttırılmalı

Bunlardan ilk üçü bilinidiği gibi sendikalardan çok önce hükümet sözcüleri, IMF, Dünya Bankası gibi kurumlar tarafından zaten dile getirilmişti. Sendikalara da bunları desteklemek mi kalıyordu?

2008 krizine sendikaların tepkisi pek çok bakımdan 1929 krizine verdikleri tepkiyi hatırlatmakta, ilk elden işverenlerle anlaşarak krizi savuşturmaya çalışmak, doğrudan ifade edilmezse bile, sendikaların ana yönelimi olarak ortaya çıkmakta. Pek çok haklı talep bu anlamda kriz bitene kadar rafa kaldırılmakta. Nitekim pek çok ülkede sendikalar ücret zammından vaz geçmiş durumdalar, çalışma süresinin kısaltılması ve benzeri hak talepleri ise bir sonra ki ‘bahara’ ertelenmiş durumda.

Bunun sonucunu ise tarih sayfalarından öğrenmek çok kolay. Sadece Almanya’da 1929 ila 1931 arasında grevci sayısındaki düşüş %75 gibi inanılmaz bir orana ulaşmış ve bu yıllarda çalışanların ücretleri %20 oranında azalmış. Sonuç : ‘Sendikalar üyelerinin üçte birinden fazlasını kaybetmişler.’

Ulusal Keynesçilik

Sendikaların bu duruşu kuşkusuz sendikal hareketin başbelası Keynesçi düşüncelerin bir sonucu. En basit ifadesi ile Keynesçi ekonomi politikalar, kronik üretim fazlasını ortadan kaldırmak için alım gücünün devletçi politikalarla arttırılmak istenmesidir. Kapitalist üretim biçiminde her zaman, artı değer sömürüsünün dolaylı bir sonucu olarak tüm üretilenlerin tüketilmesi imkanı yoktur. Üretim fazlası bu anlamda düzenin başbelasıdır, daha fazla kar için daha fazla üretim dürtüsünün karşısına üretilenin tüketilememesi dikilir.

Bugüne kadar pek çok ekonomist ve düşünür çözümü olmayan bu soruna bir çözüm bulmak için uğraştılar, Keynes de bunlardan biri, üstelik alım gücünü arttırma gibi bir önermesi olduğundan sendikaların ister istemez sempati ile baktıkları bir düşünür. Düşündüklerinin bir çözüm üretmediği defalarca görüldüğü halde gene sendikalar dönüp dönüp Keynes’e sarılırlar.

Küreselleşme diye adlandırılan 89 sonrasında, ulusal sınırlar içinde reçete sunan Keynes bir daha anılmaz diye bekledik, ama gördük ki sendikaların dağarcığında başka bir şey yokmuş. Gene küreselleşmeci düşünürler, yukarıda belirtilen sorunun, yani kapitalizmin sürekli üretim fazlalığının, ulusal sınırların üretim ve tüketim için kaldırılması ile çözüleceğini sandılar. Gerçekten de ilk aşamada bir ülkedeki üretim fazlasının başka bir ülkeye aktarılması ile bir çözüm bulunmuş gibi oldu. Ama bir adım ileri gidince bu kez dünya çapında bir üretim fazlası ortaya çıktı.  

Oysa sendikalar krizin sonuçlarının neler olabileceğini ekonomistlerden daha iyi bilirler/bilmeleri gerekir. Mevcut krizin doğuracağı muhtemel sonuçları bir sendika hemen şu şekilde tesbit eder/etmesi gerekir.

1. Her şeyden önce mali sektörde çalışanların sayısı önemli oranda gerileyecek
2. Banka ve mali kurumları kurtarmak içim milyarlar harcanacak, buna karşın vergi gelirleri azalacak olan kamu sektörü kaçınılmaz olarak kamu hizmetlerinden kısıntıya gidecek
3. Kamuya ait sağlık ve emeklilik sigortalarının varlıklarının değer kaybetmeleri ve gelirlerinin azalması sonucu hizmetlerinde de kısıntıya gidilecek
4. Bir yandan finans imkânlarının daralması, bir yandan da tüketimin düşmesi sonucu endüstriyel işletmeler ürettiklerini satamaz hale gelecek, işçi çıkarılması gündeme gelecek
5. İşsizliğin artması, sermayenin sosyal haklara saldırısı için daha uygun bir ortam yaratacak.

Bu noktalardan hareketle, örneğin bankaların kurtarılması için milyarlar harcamak yerine, onların çalışanların ve halkın kontrolünde bir kooparatife dönüştürülmesini istemek neden bir ütopya olsun? Bu haklı talebin gerçekleşmesi ile yukarıda sıralanan tüm olumsuz gelişmelere toptan bir cevap verilmiş olmuyor mu?

Ama böyle bir teklifin getirilebilmesi için, kapitalizmin aşılması gereken bir üretim tarzı olduğunu sadece aklımıza değil ama aynı zamanda yüreğimize de yazmak gerek.

Kriz ve Üretim Organizasyonları

2008 krizi, içinde bazı ilginç noktaları da taşıyor. Örneğin bazı analizlerde bu ekonomik krizin aslında 2000 yılları başında patlaması gereken bir kriz olduğu, ancak sistemin ‘paradan para yapma’ ilkesini aşırı boyutlara çıkarmasının bu krizi günümüze ertelediğine dikkat çekiliyor. Gerçekten 74 krizi sonrası, devasa boyutlara varan yatırımların karlılığı azaltması ve geliyorum diyen üretim altyapısının yenilenmesi sorunlarını çözmek için yeni yönelimler gündeme geldi. ‘Yalın üretim’ kavramı altında toplanacak yeni üretim organizasyonları bunların başında gelir. Hem bunu olanaklı kılacak, hem de üretkenliği arttıracak bilgi ve iletişim teknolojilerini üretim sürecinde kullanılması da başka bir araç olarak ortaya çıkmştı.

Bunu takip eden süreçte, yatırım için gerekli sermaye miktarı azalma eğilimi gösterirken, üretim fazlasının da gerekli altyapı yenilenmesine yöneltilmesi olanakları ortaya çıktı. Bu belki de kapitalist üretim biçiminin kendisini yenilemeyeceği tezlerinin tarihin çöplüğüne atılmasına neden olacaktı. Ama 1989’da sosyalizmin kalesine kendi bayrağını diken kapitalizm, belki de bu zafer sarhoşluğu ile yukarıda belirtilen süreci bir anlamda yarıda bıraktı.

İlk sermaye birikimi için kapitalizmin sömürgeleri yağmalaması gibi 21. yüzyıla gelindiğinde gerekli sermayenin ‘paradan para yapma’ ile elde edileceği hayali ‘yeni liberal politikalarla’ gerçeğe dönüştürülmeya çalışıldı. Buna artı değeri yüksek silah ekonomilerinin genişlemesi ilave edildi. Ama bu aynı zamanda silah zoru ile bu sömürünün kabul ettirilmesi içinde bir gereklilikti.

Öte yandan yeni üretim organizasyonları, esas olarak işçinin salt ‘kol emeği’ yanısıra ‘kafa emeğini de’ sömürmeyi amaçladığından, üretim sürecine çalışanların ‘müdahalesi’ni de gerekli kılıyordu. Üretkenliğin nasıl arttırılacağı işçilere soruluyor, onlar da düşüncelerini söylüyor ve uyguluyorlardı. Hatta ‘üretim adacıkları’ gibi yöntemlerle bu soruların sorulması da çalışanlara bırakılıyordu. Bu noktada sistemin alarm ışıkları yanmaya başladı, üretim sürecinde bir insiyatifi ele geçiren işçilerin burada durmayacağı fark edildi. Tam bu noktada kapitalizm sert bir viraj aldı, işçilerin ‘kafa emeğini’ harekete geçirme ile başayan sürecin nereye gideceği meçhuldu, bu nedenle yeni üretim organizasyonları bir anda kenara atılmadı ama geliştirilmesi frenlenmeye başlandı.

Başka bir deyişle kapitalizmi bu yönelimlere iten nedenler eskisi kadar yakıcı olmadığından, bunların geliştirilmesinde ısrarlı olmakta gereksizleşiyordu. Buna paralel olarak bilgi ve iletişim teknolojilerinin üretim sürecinde kullanılması yerine, çok daha karlı olduğundan tüketime yönelik kullanılması tercih edildi.

Belki de dikkate alınması gereken bir nokta da, kapitalizmin işçi sınıfının yükselmesi ile teknolojisini geliştirme güdüsü, 89 yenilgisi ile sınıfın mücadele ufku kararınca genel bir gerilme içine girdi. Bu anlamda kapitalistlere yeni teknolojiyi yöneten bir sınıf baskısı da azalmış oluyordu.

Ancak artık ‘yolun sonuna gelindi’, ‘paradan elde edilen paralar’ buhar olup uçtu, kriz geldi kendini dayattı. Bu noktada geriye dönüp baktığımızda kaçınılmazca bir soruyu kendimize yöneltmemiz gerekir, ‘89 yıkımı olmasaydı veya kapitalizm yukarıda belirtilen yönelimlerde ısrarlı olsaydı bu süreç nasıl yaşanacaktı?’ Daha da ‘derin’ sorarsak, ‘kapitalizm ne ölçüde kendini yenileme niteliğine sahip?’

Soru ve Sonuç

Yukarıdaki soruyu başka bir açıdan soralım, ‘görüldüğü kadarı ile kapitalizm böylesine krizlerle çökmeyecek; o zaman kriz sonrası tekrar ısrarlı olmadığı yönelimleri tekrar gündeme getirecek mi?’ Buna, ‘evet getirecek’ diye cevap vermek gerek. Bu cevapsa, bize sendikal hareketin önünde duran sorunların neler olduğunu da açıklıyor.

Yeni üretim organizasyonları uygulanma sürecinde sendikal hareket bu süreci kapalı gözlerle seyretti, süreci farkına varmaya başladığında ise, artık süreç başka bir yöne kaymıştı. Şimdi ise bir tarihsel fırsat ile karşı karşıya, daha böylesine bir süreç başlamadan bu sürece müdahele etme şansına sahibiz. Yukarıda belirtildiği gibi, kapitalist işletmelerin kurtarılması yerine, kooperatif ve benzeri yöntemlerle ‘sosyalleştirilmesi’ talebi, sınıfın ‘gözlerini açacaktır’. Bir işçinin şöyle sorular sorması artık mümkün değil midir? ‘GM otomobil tekeli neden bir üretim kooparatifi olmasın? Geçmişte biz işçiler zaten en iyi nasıl üretim yapılır diye kafa yormaya başlamıştık, sıfırı tüketen patron devletten sermaye temin edip üretim yapmak istiyor, devlet neden, onun yerine bize bu imkanı tanımasın, çünkü bu patronun zaten üretim süreci ile bir alakası kalmamıştı ki’

Bu soruları sormaya başlayan sınıf, yeniden gelecek projelerini aramaya çıkmayacak mıdır?

Ne dersiniz?

xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonfutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbetbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
Share:
prev post next post

Leave a Comment Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


Son Yazılar

  • Onurlu barış seçeneği tarihî bir fırsattır!
  • Faşizme kaybettirecek olan nerede olursa olsun güçlü ve birleşik 1 Mayıs’tır
  • Ermeni halkının acılarını unutmuyoruz
  • Geçmiş olsun İstanbul
  • SODAP son gelişmelerde ne görüyor?

Son yorumlar

  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için Trump Üçüncü Dünya Savaşına mı Hazırlanıyor? – Mehmet YILMAZER | SODAP
  • M. Sinan MERT Tüm Yazıları için Tegucigalpa Dersleri | SODAP
  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için 2019 Savaşları | SODAP
  • M. Sinan MERT Tüm Yazıları için Demokrasiyi Boğan Anti-Amerikancılık – M. Sinan MERT | SODAP
  • Mehmet YILMAZER Tüm Yazıları için Eksen Kaymasında Son Durum – Mehmet YILMAZER | SODAP

Categories

Recent Posts

  • Onurlu barış seçeneği tarihî bir fırsattır!

    Mayıs 13, 2025
  • Faşizme kaybettirecek olan nerede olursa olsun

    Nisan 24, 2025
  • Ermeni halkının acılarını unutmuyoruz

    Nisan 24, 2025

Archives

SODAP

Sosyalist Dayanışma Platformu

Twitter Facebook Instagram Youtube

Copyleft © 2021